Sáng kiến kinh nghiệm Đẩy mạnh ứng dụng CNTT trong trường Tiểu Học

Lời giới thiệu
BÁO CÁO KẾT QUẢ
NGHIÊN CỨU, ỨNG DỤNG SÁNG KIẾN
 Thế giới hôm nay đang chứng kiến những đổi thay có tính chất khuynh đảo trong mọi hoạt động phát triển kinh tế - xã hội nhờ những thành tựu của công nghệ thông tin (CNTT). CNTT đã góp phần quan trọng cho việc tạo ra những nhân tố năng động mới, cho quá trình hình thành nền kinh tế tri thức và xã hội thông tin.
Trong thời đại bùng nổ công nghệ thông tin hiện nay, hoà chung với phong trào thi đua sôi nổi của ngành giáo dục “Xây dựng trường học thân thiện - Học sinh tích cực” thầy và trò trường chúng tôi đang cùng nhau nỗ lực, gắng sức thi đua “Dạy tốt
- Học tốt” hoàn thành nhiệm vụ cao cả của mình. “Biển học là bao la, tri thức là vô hạn”. Mỗi người trong chúng ta đều có những năng lực tiềm ẩn, những kinh nghiệm xuất chúng. Nói như vậy không có nghĩa là đề cao bản thân mình mà xem thường việc học hỏi kinh nghiệm từ các bạn đồng nghiệp. Với quan điểm này, tôi rất muốn chia sẻ với các bạn một số kinh nghiệm nho nhỏ với hy vọng được giao lưu học hỏi lẫn nhau, góp phần nâng cao chất lượng giáo dục của lớp, của trường. Đề tài mang tên “Đẩy mạnh ứng dụng CNTT trong trường tiểu học” sẽ giúp các bạn có thêm những biện pháp thiết thực nhằm nâng cao chất lượng trong giảng dạy bộ môn.
Nước ta đang bước vào giai đoạn đầu của quá trình công nghiệp hoá, hiện đại hoá đất nước, muốn thành công trong kế hoạch này thì vấn đề quan trọng cần giải quyết đó là nguồn nhân lực chất lượng cao. Đảng ta đã xác định cùng với khoa học và công nghệ, giáo dục đào tạo phải đi trước một bước, muốn vậy bản thân giáo dục đào tạo phải đổi mới đồng bộ từ nội dung chương trình đến phương pháp giảng dạy, thiết bị dạy học. Thời đại ngày nay, thời đại của công nghiệp hoá, hiện đại hoá, thời đại toàn cầu hoá, các nước cùng hội nhập để phát triển, thời đại của nền kinh tế tri thức. Thời đại bùng nổ của công nghệ thông tin. Với những ưu thế nổi trội, công nghệ thông tin được ứng dụng trong mọi lĩnh vực hoạt động của đời sống xã hội do đó việc ứng dụng công nghệ thông tin vào trường học là một yêu cầu bắt buộc và nó mang tính tất yếu, tính đòi hỏi cấp thiết. Đối với trường tiểu học Hoàng Lâu, một trường đang phấn đấu xây dựng trường chuẩn Quốc gia mức độ II thì việc ứng dụng công nghệ thông tin vào công tác quản lý, công tác dạy và học là một trong những tiêu chí bắt buộc. Hơn ai hết, là người phụ trách cổng thông tin của
nhà trường tôi hiểu rõ tầm quan trọng, tính bắt buộc phải đưa công nghệ thông tin vào trường học, chính vì vậy bản thân đã đầu tư suy nghĩ, tìm mọi biện pháp cùng với CBGV của trường thực hiện đẩy mạnh ứng dụng công nghệ thông tin trong trường học. Qua một thời gian thực hiện, đến nay trường tiểu học Hoàng Lâu là một trong những trường tiểu học có nhiều thành công trong việc đưa các ứng dụng công nghệ thông tin vào trường học trong huyện. Sau đây là một số kinh nghiệm mà bản thân đã trải qua, đã làm trong quá trình chỉ đạo và thực hiện việc đưa công nghệ thông tin vào nhà trường tiểu học.
Tên sáng kiến: Đẩy mạnh ứng dụng CNTT trong trường tiểu học Hoàng Lâu
Chủ đầu tư tạo ra sáng kiến: Đỗ Anh Văn - GV trường TH Hoàng Lâu
Lĩnh vực áp dụng sáng kiến: Tập thể giáo viên trường tiểu học Hoàng Lâu
Ngày sáng kiến được áp dụng lần đầu hoặc áp dụng thử: Năm học 2018-2019
Mô tả bản chất của sáng kiến:
Trong thời đại của chúng ta, sự bùng nổ CNTT đã tác động lớn đến công cuộc phát triển kinh tế xã hội người. Đảng và Nhà nước đã xác định rõ ý nghĩa và tầm quan trọng của Tin học và CNTT, truyền thông cũng như những yêu cầu đẩy mạnh của ứng dụng CNTT, đào tạo nguồn nhân lực đáp ứng yêu cầu CNH, HĐH, mở cửa và hội nhập, hướng tới nền kinh tế tri thức của nước ta nói riêng - thế giới nói chung.
Chỉ thị số: 3398/CT-BGDĐT của bộ giáo dục đào tạo ngày 11/8/2011 chỉ rõ một trong những nhiệm vụ trọng tâm của năm học 2011/2012 là “ Tăng cường ứng dụng công nghệ thông tin trong đổi mới phương pháp dạy - học và công tác quản lý giáo dục. ”
Chính vì xác định được tầm quan trọng đó nên Nhà nước ta đã đưa môn Tin học vào trong nhà trường và ngay từ Tiểu học học sinh được tiếp xúc với môn Tin học để làm quen dần với lĩnh vực CNTT, tạo nền móng cơ sở ban đầu để học những phần nâng cao trong các cấp tiếp theo.
Thực trạng về cơ sở vật chất hạ tầng ứng dụng CNTT ở trường tiểu học Hoàng Lâu
Trường tiểu học Hoàng Lâu được công nhận là trường chuẩn Quốc gia giai đoạn 1996 - 2000, rồi được công nhận là trường chuẩn Quốc gia mức độ I năm 2003. Tuy vậy cũng như một số trường khác trong huyện Tam Dương, cơ sở vật chất mới chỉ đáp ứng được các yêu cầu tối thiểu của chuẩn. Thiết bị công nghệ
thông tin của trường vẫn còn thiếu và yếu nên chưa đáp ứng được nhu cầu về CNTT bùng nổ như hiện nay. Nguồn điện yếu không đủ tải nên máy hoạt động không ổn định.
Thực trạng về nhận thức ứng dụng CNTT trong nhà trường của CBGV -NV trong nhà trường.
Lâu nay nói đến máy vi tính, nói đến công nghệ thông tin, thường chỉ có ở thành phố và ở một số ngành có tiềm lực kinh tế như Tài chính, Ngân hàng. Ngoài đời sống xã hội chỉ có ở các quán Internet. Giáo viên trong các nhà trường phổ thông ở vùng nông thôn rất ít người có điều kiện tiếp xúc với máy vi tính thường xuyên, với công nghệ thông tin, phần lớn giáo viên lớn tuổi, giáo viên tiểu học chỉ biết đến máy vi tính, công nghệ thông tin qua sách báo, qua truyền hình mà thôi. Hơn nữa một hạn chế để các giáo viên tiếp xúc, sử dụng, khai thác các tiện ích của máy vi tính là kiến thức ngoại ngữ, nhất là tiếng Anh còn hạn chế. Do nhiều giáo viên chưa thấy hết, hiểu hết các lợi ích của công nghệ thông tin nên cho rằng trong nhà trường, nhất là trường tiểu học ở vùng khó khăn thì chưa cần phải sử dụng máy vi tính, chưa cần ứng dụng công nghệ thông tin vào cấp học; nhiều người cho rằng cứ để cấp trung học phổ thông và trung học cơ sở phổ cập trước, tiểu học từ từ đã, rồi trường chỉ có hơn hai chục giáo viên, ba bốn trăm học sinh thì quản lý thế nào chả được, cần gì đến thiết bị công nghệ
Thực trạng về khả năng ứng dụng và khai thác công nghệ thông tin phục vụ quản lý, giảng dạy và học tập.
CNTT góp phần cho việc đổi mới PPDH, là công cụ hỗ trợ giúp giáo viên trong việc thiết kế bài giảng Powerpoint; giáo án điện tử elearning (sử dụng các phần mềm trình chiếu; tìm kiếm thông tin phục vụ nội dung tiết dạy trên mạng; trao đổi và chia sẻ về những vấn đề cần thảo luận trong các nhóm giáo viên hay trên mạng của trường học kết nối; tham khảo sách điện tử, giáo trình điện tử...);
CNTT là thiết bị phục vụ dạy học: Giúp giáo viên dùng các phần mềm mô phỏng các thí nghiệm để dạy cho các môn như Vật lý, Hóa học, Sinh học; hoặc thiết kế các clip hình ảnh động hay tiến trình của các hoạt động tự nhiên, xã hội phục vụ các môn học Mỹ thuật, Âm nhạc, GDCD; ngữ văn, Địa lý, tiếng Anh...
Đối với học sinh: CNTT giúp các em có thêm phương pháp tiếp cận với môn học và các kiến thức thông qua các bài giảng của giáo viên được thể hiện qua các kênh hình, kênh chữ, âm thanh; giúp các em cùng chia sẻ bài học thông qua các bài
học trên trang mạng trường học kết nối; đối với những em đam mê khoa học thì CNTT là công cụ hữu hiệu để các em tiếp cận và đến với khoa học; CNTT cũng giúp nhiều cho các em trong môn học ngoại ngữ...
Thực trạng về kiến thức công nghệ thông tin của cán bộ giáo viên nhân viên nhà trường: Hầu hết cán bộ giáo viên, nhân viên của trường đều được đào tạo trong giai đoạn công nghệ thông tin chưa phát triển ở Việt Nam, đa số tuổi đời khá cao, chỉ mới biết đến máy vi tính qua sách báo, qua truyền hình; một số cán bộ giáo viên điều kiện kinh tế chưa cho phép mua sắm máy vi tính, những người có điều kiện thì cho rằng lúc này mua sắm máy vi tính là xa xỉ do chưa thấy được những tác dụng to lớn của công nghệ thông tin. Một hạn chế nữa là trình độ ngoại ngữ của giáo viên quá hạn chế nên ảnh hưởng rất lớn đến việc tiếp cận với máy vi tính, đến với công nghệ thông tin. Tại thời điểm năm học 2009 – 2010 cả trường mới có một người biết sử dụng máy vi tính để soạn thảo các văn bản đơn thuần. Nhà trường thiếu nhân lực chủ chốt để triển khai ứng dụng công nghệ thông tin.
Về khả năng áp dụng của sáng kiến:
Công nghệ phần mềm phát triển mạnh, trong đó các phàn mềm giáo dục cũng đạt được những thành tựu đáng kể như: bộ Office, Cabri, Crocodile, SketchPad/Geomaster	SketchPad,	Maple/Mathenatica,	ChemWin, LessonEditor/VioLet  hệ thống WWW, elearning và các phần mềm đóng gói, tiện ích khác. Do sự phát triển của công nghệ thông tin và truyền thông mà mọi người đều có trong tay nhiều công cụ hỗ trợ cho quá trình dạy học nói chung và phần mềm dạy học nói riêng. Nhờ có sử dụng các phần mềm dạy học này mà học sinh trung bình, thậm chí học sinh trung bình yếu cũng có thể hoạt động tốt trong môi trường học tập. Phần mềm dạy học được sử dụng ở nhà cũng sẽ nối dài cánh tay của giáo viên tới từng gia đình học sinh thông qua hệ thống mạng. Nhờ có máy tính điện tử mà việc thiết kế giáo án và giảng dạy trên máy tính trở nên sinh động hơn, tiết kiệm được nhiều thời gian hơn so với cách dạy theo phương pháp truyền thống, chỉ cần “bấm chuột”, vài giây sau trên màn hình hiện ra ngay nội dung của bài giảng với những hình ảnh, âm thanh sống động thu hút được sự chú ý và tạo hứng thú nơi học sinh. Thông qua giáo án điện tử, giáo viên cũng có nhiều thời gian đặt các câu hỏi gợi mở tạo điều kiện cho học sinh hoạt động nhiều hơn trong giờ học. Những khả năng mới mẻ và ưu việt này của công nghệ thông tin và truyền thông đã nhanh chóng làm thay đổi cách sống, cách làm việc, cách học tập, cách tư duy và quan trọng hơn cả là cách ra quyết định của con người.
Do đó, mục tiêu cuối cùng của việc ứng dụng công nghệ thông tin trong dạy học là nâng cao một bước cơ bản chất lượng học tập cho học sinh, tạo ra một môi trường giáo dục mang tính tương tác cao chứ không đơn thuần chỉ là “thầy đọc, trò chép” như kiểu truyền thống, học sinh được khuyến khích và tạo điều kiện để chủ động tìm kiếm tri thức, sắp xếp hợp lý quá trình tự học tập, tự rèn luyện của bản thân mình.
* Ưu điểm, khó khăn và thách thức:
- Ưu điểm nổi bật của phương pháp dạy học bằng công nghệ thông tin so với phương pháp giảng dạy truyền thống là:
Môi trường đa phương tiện kết hợp những hình ảnh vedeo, camera  với âm thanh, văn bản, biểu đồ  được trình bày qua máy tính theo kịch bản vạch sẵn nhằm đạt hiệu quả tối đa qua một quá trình học đa giác quan; Kĩ thuật đồ hoạ nâng cao có thể mô phỏng nhiều quá trình, hiện tượng trong tự nhiên, xã hội trong con người mà không thể hoặc không nên để xảy ra trong điều kiện nhà trường;
Công nghệ tri thức nối tiếp trí thông minh của con người, thực hiện những công việc mang tính trí tuệ cao của các chuyên gia lành nghề trên những lĩnh vực khác nhau. Những ngân hàng dữ liệu khổng lồ và đa dạng được kết nối với nhau và với người sử dụng qua những mạng máy tính kể cả Internet  có thể được khai thác để tạo nên những điều kiện cực kì thuận lợi và nhiều khi không thể thiếu để học sinh học tập trong hoạt động và bằng hoạt động tự giác, tích cực và sáng tạo, được thực hiện độc lập hoặc trong giao lưu.
Những thí nghiệm, tài liệu được cung cấp bằng nhiều kênh: kênh hình, kênh chữ, âm thanh sống động làm cho học sinh dễ thấy, dễ tiếp thu và bằng suy luận có lý, học sinh có thể có những dự đoán về các tính chất, những quy luật mới. Đây là một công dụng lớn của công nghệ thông tin và truyền thông trong quá trình đổi mới phương pháp dạy học. Có thể khẳng định rằng, môi trường công nghệ thông tin và truyền thông chắc chắn sẽ có tác động tích cực tới sự phát triển trí tuệ của học sinh và điều này làm nảy sinh những lý thuyết học tập mới.
Các thách thức: Theo nhận định của một số chuyên gia, thì việc đưa công nghệ thông tin và truyền thông ứng dụng vào lĩnh vực giáo dục và đào tạo bước đầu đã đạt được những kết quả khả quan. Tuy nhiên, những gì đã đạt được vẫn còn hết sức khiêm tốn. Khó khăn, vướng mắc và những thách thức vẫn còn ở phía trước bởi những vấn đề nảy sinh từ thực tiễn.
Tuy máy tính điện tử mang lại rất nhiều thuận lợi cho việc dạy học nhưng trong một mức độ nào đó, thì công cụ hiện đại này cũng không thể hỗ trợ giáo viên hoàn toàn trong các bài giảng của họ. Nó chỉ thực sự hiệu quả đối với một số bài giảng chứ không phải toàn bộ chương trình do nhiều nguyên nhân, mà cụ thể là, với những bài học có nội dung ngắn, không nhiều kiến thức mới, thì việc dạy theo phương pháp truyền thống sẽ thuận lợi hơn cho học sinh, vì giáo viên sẽ ghi tất cả nội dung bài học đó đủ trên một mặt bảng và như vậy sẽ dễ dàng củng cố bài học từ đầu đến cuối mà không cần phải lật lại từng “slide” như khi dạy trên máy tính điện tử. Những mạch kiến thức “vận dụng” đòi hỏi giáo viên phải kết hợp với phấn trắng bảng đen và các phương pháp dạy học truyền thống mới rèn luyện được kĩ năng cho học sinh.
Bên cạnh đó, kiến thức, kỹ năng về công nghệ thông tin ở một số giáo viên vẫn còn hạn chế, chưa đủ vượt ngưỡng để đam mê và sáng tạo, thậm chí còn né tránh. Mặc khác, phương pháp dạy học cũ vẫn còn như một lối mòn khó thay đổi, sự uy quyền, áp đặt vẫn chưa thể xoá được trong một thời gian tới. Việc dạy học tương tác giữa người - máy, dạy theo nhóm, dạy phương pháp tư duy sáng tạo cho học sinh, cũng như dạy học sinh cách biết, cách làm, cách chung sống và cách tự khẳng định mình vẫn còn mới mẻ đối với giáo viên và đòi hỏi giáo viên phải kết hợp hài hòa các phương pháp dạy học đồng thời phát huy ưu điểm của phương pháp dạy học này làm hạn chế những nhược điểm của phương pháp dạy học truyền thống. Điều đó làm cho công nghệ thông tin, dù đã được đưa vào quá trình dạy học, vẫn chưa thể phát huy tính trọn vẹn tích cực và tính hiệu quả của nó.
Việc sử dụng công nghệ thông tin để đổi mới phương pháp dạy học chưa được nghiên cứu kỹ, dẫn đến việc ứng dụng nó không đúng chỗ, không đúng lúc, nhiều khi lạm dụng nó.
Việc đánh giá một tiết dạy có ứng dụng công nghệ thông tin còn lúng túng, chưa xác định hướng ứng dụng công nghệ thông tin trong dạy học. Chính sách, cơ chế quản lý còn nhiều bất cập, chưa tạo được sự đồng bộ trong thực hiện. Các phương tiện, thiết bị phục vụ cho việc đổi mới phương pháp dạy học bằng phương tiện chiếu projector,  còn thiếu và chưa đồng bộ và chưa hướng dẫn sử dụng nên chưa triển khai rộng khắp và hiệu quả.
Việc kết nối và sử dụng Internet chưa được thực hiện triệt để và có chiều sâu. Công tác đào tạo, công tác bồi dưỡng, tự bồi dưỡng đội ngũ giáo viên chỉ mới dừng lại ở việc xoá mù tin học nên giáo viên chưa đủ kiến thức, mất nhiều thời gian và
công sức để sử dụng công nghệ thông tin trong lớp học một cách có hiệu quả Giáo viên cần mạnh dạn, không ngại khó, tự thiết kế và sử dụng bài giảng điện tử của mình sẽ giúp cho giáo viên rèn luyện được nhiều kỹ năng và phối hợp tốt các phương pháp dạy học tích cực khác;
Khi thiết kế bài giảng điện tử cần chuẩn bị trước kịch bản, tư liệu (Video, hình ảnh, bảng đồ, .), chọn giải pháp cho sử dụng công nghệ, sau đó mới bắt tay vào soạn giảng. Nếu sử dụng MS PowerPiont làm công cụ chính cần lưu ý về Font chữ, màu chữ (Xanh, đen- trắng, vàng/đỏ) và hiệu ứng thích hợp (hiệu ứng đơn giản, nhẹ nhàn tránh gây mất