Sáng kiến kinh nghiệm Một số biện pháp ứng dụng công nghệ thông tin trong hoạt động làm quen Văn Học

PHÒNG GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO HUYỆN BA VÌ
TRƯỜNG MẦM NON CHU MINH
žŸ˜µ™Ÿž
SÁNG KIẾN 
ĐỀ TÀI: 
MỘT SỐ BIỆN PHÁP ỨNG DỤNG CÔNG NGHỆ THÔNG TIN TRONG HOẠT ĐỘNG LÀM QUEN VĂN HỌC CHO TRẺ LỚP MẪU GIÁO 
Lĩnh vực: Giáo dục mẫu giáo
Giáo viên: Bùi Thị Mai Lan
Năm học : 2021- 2022
1. ĐẶT VẤN ĐỀ:
	Lứa tuổi mầm non là tuổi đang “ Học ăn học nói”, vì vậy chương trình mầm non đã dành một tỷ lệ thời gian tương đối nhiều để dạy thơ ca và kể chuyện cho trẻ, nhằm làm cho ngôn ngữ của trẻ phát triển một cách trong sáng và tốt đẹp. Thông qua thơ ca và kể chuyện chọn lọc, phù hợp với lứa tuổi mầm non, trẻ sẽ được tiếp xúc với những lời hay, ý đẹp, được giáo dục về mặt tình cảm, đạo đức xã hội, đồng thời khơi dậy mặt năng khiếu thẩm mỹ. Ngôn ngữ nghệ thuật được sử dụng rộng rãi trong công tác giáo dục trẻ trước tuổi đi học, trẻ thích được nghe các câu chuyện cổ tích, thơ ca và truyện kể dân gian. Một nội dung lý thú, một nguồn tưởng tượng giàu có, những hình ảnh nghệ thuật sống động là những điều lôi cuốn sự chú ý của trẻ, đem lại cho trẻ nguồn vui và đồng thời có tác dụng giáo dục trẻ. Nhà giáo dục người Nga Bielinski đã nói rằng “ Một cuốn sách viết cho trẻ là để giáo dục, mà giáo dục là một sự nghiệp vĩ đại vì nó quyết định số phận con người”. Giá trị của những tác phẩm có ngôn ngữ nghệ thuật là ở chỗ chúng có ảnh hưởng đến sự phát triển toàn diện của trẻ. Những truyện kể, truyện dân gian, những bài thơ hiện thực là một trong các hình thức giúp trẻ nhận thức được thế giới xung quanh, giúp trẻ biết phân biệt được cái tốt - cái xấu, hướng tới cái đẹp từ đó hình thành trong trẻ tình yêu thương con người, tình yêu quê hương đất nước. Lòng yêu ngôn ngữ nghệ thuật của trẻ cần phải được giáo dục ngay từ thời thơ ấu, trẻ sẽ mang tình yêu đó bước từ trường mầm non đến trường phổ thông và mai sau trẻ sẽ biết yêu văn học nước nhà. Như vậy, một câu hỏi đặt ra là phải làm sao để khi tiếp xúc với văn học, trẻ có thể dễ dàng tiếp nhận được nội dung giáo dục của tác phẩm?
	Những bài thơ, câu chuyện như những tác phẩm nghệ thuật được giáo viên truyền tải một cách chân thật và sâu sắc nhất đến trẻ qua giọng kể, cách dẫn dắt, đàm thoại, qua đồ dùng trực quan. Tuy nhiên, ngày nay trong thời đại công nghệ mới hiện đại hơn khi trẻ được tiếp xúc nhiều hơn với phim ảnh với nhiều hình ảnh sống động, hấp dẫn vì vậy những câu chuyện nếu chỉ được kể cho trẻ nghe cùng với sự minh họa bằng tranh ảnh đơn thuần như chúng ta vẫn thường làm thì sẽ không gây hứng thú cho trẻ, không phát huy được khả năng tư duy cũng như tính tích cực hoạt động của trẻ trong các giờ học nên tiết học đạt hiệu quả không cao. Xuất phát từ thực tế đó và từ nhiệm vụ trọng tâm của trường, của nghành trong năm học là “Ứng dụng công nghệ thông tin vào soạn giảng”, qua nhiều năm tích lũy các kiến thức về công nghệ thông tin cũng như tham khảo ý kiến của các đồng nghiệp có kinh nghiệm cùng với sự say mê nghiên cứu, tôi luôn suy nghĩ và đặt cho mình câu hỏi “ Làm thế nào để trẻ mầm non tiếp xúc với môn văn học một cách dễ dàng ?”. Vì thế, tôi đã chọn nghiên cứu đề tài “Một số biện pháp ứng dụng công nghệ thông tin trong hoạt động làm quen văn học” để giải quyết những tồn tại trên.
1.1. Lí do chọn đề tài
* Cơ sở lý luận:
 Văn học có vai trò quan trọng trong việc giáo dục toàn diện nhân cách cho trẻ cả về đạo đức, trí tuệ, tình cảm, thẩm mỹ. Ở lứa tuổi mầm non, với tâm hồn thơ ngây trong trắng, chưa có những trải nghiệm cá nhân, khả năng nhận thức của trẻ mầm non về thế giới xung quanh còn non nớt nên văn học là một trong những phương tiện kết nối trẻ với thế giới bên ngoài một cách sâu sắc nhất. Văn học cung cấp cho trẻ những kiến thức, tri thức về thế giới xung quanh. Mở rộng hiểu biết và tích lũy vốn kinh nghiệm cá nhân cho trẻ. Văn học còn làm giàu vốn từ, phát triển ngôn ngữ giàu hình tượng, giàu sức biểu cảm đồng thời rèn cho trẻ khả năng tri giác đối tượng. Ngoài ra, văn học còn giáo dục thái độ, cách ứng xử cho trẻ thông qua các bài học, dạy trẻ biết yêu quê hương, đất nước, yêu thiên nhiên, con người.
 Văn học là một loại hình nghệ thuật đến với trẻ từ rất sớm. Ngay từ thời thơ ấu, trẻ đã được làm quen với giai điệu nhẹ nhàng thiết tha của lời ru, lớn hơn một chút là các câu chuyện cổ tích, truyện hiện đại, các tác phẩm thơ, ca dao, đồng dao đã gieo vào tâm hồn ngây thơ trong trắng của trẻ sự yêu mến thế giới xung quanh, biết tỏ lòng yêu cái thiện, không đồng tình cái ác. Hình tượng văn học có tác động mạnh mẽ lên tình cảm của trẻ. Qua tác phẩm văn học, trẻ nhận ra tình cảm yêu thương của ông bà cha mẹ của người thân đối với trẻ. Ngoài ra, văn học cũng giúp trẻ phát âm chuẩn, nắm được vốn từ phong phú, trẻ nói trôi chảy khi diễn đạt ý muốn và cảm xúc tình cảm của mình; và có thể sử dụng các từ này vào đời sống của trẻ.
* Cơ sở thực tiễn
 Trẻ mầm non là những “ Bạn đọc đặc biệt” không biết đọc, không biết viết cho nên việc tiếp xúc với các tác phẩm văn học chủ yếu là qua lời đọc, kể của ông bà, cha mẹ, cô giáo. Vì thế, tôi luôn suy nghĩ phải làm gì? Phải làm như thế nào để nâng cao chất lượng giảng dạy giúp trẻ hứng thú hơn trong giờ học, tiếp thu môn học này một cách nhẹ nhàng và sâu sắc.
	Hiểu được tầm quan trọng đó nên khi được sự phân công của Ban Giám Hiệu nhà trường, tôi được nhận nhiệm vụ trực tiếp chăm sóc giảng dạy lớp mẫu giáo ghép kinh tế. Tôi luôn có ý thức rèn luyện đi sâu vào học tập, nghiên cứu kỹ chương trình giảng dạy của bộ môn “ Làm quen văn học cho trẻ mẫu giáo”.
	Qua nhiều năm kinh nghiệm giảng dạy, hiểu được tâm sinh lý của trẻ là luôn thích khám phá, tìm tòi những điều mới lạ ngộ nghĩnh, do đó tôi suy nghĩ phải thay đổi hình thức dạy như thế nào để trẻ có thể thực sự hứng thú và tiếp thu bài tốt hơn. Trước đây tôi đã sử dụng đồ dùng trực quan ( tranh ảnh, rối, mô hình) vào các tiết dạy, tuy đã gây được sự chú ý và hứng thú cho trẻ nhưng kết quả đạt được vẫn chưa cao bởi có những câu chuyện, bài thơ giáo viên khó có thể làm được những hình ảnh động trung thực sát với nội dung bài dạy mà giáo viên muốn truyền tải cho trẻ. Từ những hạn chế trên, tôi đã nghĩ đến việc sử dụng công nghệ thông tin vào trong tiết dạy để khắc phục những hạn chế trên.
	Hiện nay ngành giáo dục luôn đổi mới trong phương pháp giáo dục trẻ, đặc biệt là Ứng dụng công nghệ thông tin trong tiết dạy. Với công nghệ thông tin, chúng ta có thể sử dụng các phần mềm sẵn có hoặc sử dụng chương trình powerpoint để soạn các hoạt động cho trẻ chơi và học. Đây là một biện pháp không những mang lại hiệu quả cao, gây được hứng thú cho trẻ mà còn có những tiện ích sau:
	- Bài dạy có hình ảnh, màu sắc, âm thanh vui tươi sống động.
	- Đáp ứng được nhu cầu thích làm quen với máy tính của trẻ.
- Có thể thực hiện nhiều lần, không ngại tốn nhiều nguyên vật liệu; nhiều sự vật, hiện tượng khó quan sát được trong tự nhiên thì dễ dàng tìm thấy trên mạng internet.
	- Hình ảnh động, nhiều màu sắc, những hàng chữ biết đi, những vần thơ nhảy múa cùng với những hiệu ứng ẩn hiện sẽ kích thích tính tò mò và tăng sự hứng thú học tập cho trẻ.
	- Với công nghệ thông tin sẽ giúp cho giáo viên giải quyết được những khó khăn về giáo cụ trực quan, thuận lợi hơn trong việc giảng dạy.
	 Tuy nhiên chúng ta phải biết lựa chọn những hình ảnh, âm thanh gây ấn tượng, bắt mắt với trẻ và phù hợp với chủ đề giảng dạy, phù hợp với từng hoạt động để thu hút sự chú ý của trẻ cũng là điều mà mỗi giáo viên phải luôn tìm tòi, học tập thêm. Giải quyết được những vấn đề trên là chúng ta sẽ đạt được mục tiêu chung của ngành đó là lấy trẻ làm trung tâm, trẻ được trực tiếp tham gia vào các hoạt động một cách chủ động, không ép buộc, phát huy tính sáng tạo và khả năng ghi nhớ có chủ định của trẻ từ đó trẻ tự tích lũy thêm vốn hiểu biết qua sự trải nghiệm, khám phá của bản thân.
1.2. Xác định mục đích nghiên cứu 
 Mục đích nghiên cứu là tìm ra “Một số biện pháp ứng dụng công nghệ thông tin trong hoạt động làm quen văn học”
1.3. Đối tượng nghiên cứu.
 Tập trung nghiên cứu sáng kiến “Một số biện pháp ứng dụng công nghệ thông tin trong hoạt động làm quen văn học” năm học 2021 - 2022.
1.4. Đối tượng khảo sát, thực nghiệm.
 Với đề tài này đối tượng khảo sát, thực nghiệm là trẻ lớp mẫu giáo 4-5 tuổi trường mẫu giáo Chu Minh. (Nơi tôi đang công tác) 
1.5.Phương pháp nghiên cứu
 Để nghiên cứu đề tài này tôi đã sử dụng một số biện pháp sau:
Các biện pháp tiến hành:
* Biện pháp nghiên cứu lý luận: 
- Đọc và sử dụng các tài liệu, sách báo, tạp chí giáo dục mầm non, mạng internet... có liên quan đến đề tài tôi đang nghiên cứu.
* Biện pháp quan sát:
- Quan sát các hoạt động của trẻ trong lớp khi được tiếp cận và học tập qua công nghệ thông tin để nhận biết về khả năng tiếp thu và nhận thức của trẻ.
* Biện pháp kiểm chứng:
- Cô kiểm tra lại khả năng tiếp nhận kiến thức của trẻ bằng việc cho trẻ kể lại câu chuyện hay đọc lại bài thơ trẻ đã được học với phương pháp ứng dụng công nghệ thông tin trong giờ học.
 * Biện pháp đàm thoại:
- Trò chuyện với đồng nghiệp, với trẻ để tìm hiểu về công nghệ thông tin và việc ứng dụng công nghệ thông tin trong việc chăm sóc giáo dục.
* Biện pháp xử lý số liệu bằng thống kê toán học: 
- Thống kê số liệu và tính phần trăm, nhằm sử dụng số liệu thu được vào phân tích kết quả nghiên cứu.
* Biện pháp tổng kết kinh nghiệm:
Qua quá trình nghiên cứu, căn cứ vào thực tiễn đã được khảo sát, tôi tổng hợp, phân tích, đánh giá để tiếp tục tìm ra các giải pháp tốt hơn để thực hiện đề tài ngày càng hoàn thiện hơn.
1.6 .Phạm vi và thời gian nghiên cứu của đề tài
 Nhằm giới hạn phạm vi nghiên cứu đề tài “ Một số biện pháp ứng dụng công nghệ thông tin trong hoạt động làm quen văn học”, tôi đã tập trung tìm hiểu, quan sát thực tiễn của lớp để tìm ra các giải pháp giáo dục trẻ phù hợp.
	Tôi thực hiện đề tài này ở lớp tôi đang dạy, có 25 trẻ trong đó có 9 trẻ 3 tuổi, 8 trẻ 4 tuổi và 8 trẻ 5 tuổi. Đề tài này được tiến hành từ tháng 10 /2021 đến tháng 02 /2022 tại lớp mẫu giáo ghép kinh tế - Trường mẫu giáo Canh Vinh
2. NỘI DUNG
2.1. Những nội dung lý luận có liên quan trực tiếp đến vấn đề nghiên cứu.
 Thực hiện theo phương hướng nhiệm vụ của năm học là đẩy mạnh ứng dụng công nghệ thông tin trong giảng dạy nhằm tăng cường khả năng nhận thức của trẻ, giúp trẻ cảm thụ các tác phẩm văn học một cách dễ dàng hơn. Giáo viên cần lấy trẻ làm trung tâm, hãy để trẻ tự chủ động tham gia vào hoạt động một cách tích cực.
 Với đề tài này tôi mong muốn tìm ra biện pháp gây hứng thú cho trẻ trong giờ văn học, trẻ biết tự giác tham gia tích cực trong các giờ hoạt động, trẻ biết chú ý, tham gia phát biểu bài sôi nổi và tiếp thu kiến thức nhanh hơn. Tôi nghĩ là mình có thể thực hiện được dựa trên sự tìm tòi, vốn hiểu biết mà tôi đã được tích lũy từ khi bước vào nghề .
2.2. Thực trạng vấn đề nghiên cứu
 Khi nghiên cứu đề tài này, tôi đã nắm bắt một số thực trạng sau:
* Thực trạng từ lớp học:
- Là một lớp lẻ nằm xa trên thôn kinh tế khó khăn chưa đầy đủ về cơ sở vật chất, ti vi không có để cho giáo viên ứng dụng công nghệ thông tin trong tiết dạy.
 * Thực trạng từ phía trẻ:
- Sự tiếp thu bài của trẻ trong lớp không đồng đều vì ghép 3 độ tuổi, khả năng tập trung chú ý của trẻ chưa cao, trẻ đánh giá nhận xét về tính cách của nhân vật trong truyện hay cảm nhận nội dung của bài thơ còn khá hời hợt, chưa chính xác, chưa sâu sắc .
- Do đặc điểm tâm lý của trẻ rất hiếu động, thích khám phá tìm tòi nên trẻ không thể chỉ ngồi nhìn và nghe cô giáo kể hay đọc thơ nếu không có tranh ảnh, đồ dùng trực quan.
- Do đặc thù của địa phương nên việc phát âm của trẻ còn nhiều từ chưa chính xác.
* Thực trạng từ phía giáo viên:
- Giáo viên chưa thực sự đầu tư, tìm tòi, chưa mạnh dạn ứng dụng công nghệ thông tin trong quá trình soạn giảng, chưa biết cách thiết kế giáo án powerpoint cho tiết dạy.
- Công tác đào tạo, bồi dưỡng cho đội ngũ giáo viên về công nghệ thông tin đạt chất lượng chưa cao.
 Trong tiết dạy giáo viên còn nói quá nhiều, ảnh hưởng phương pháp dạy cũ, cách truyền đạt chưa lưu loát, giọng kể chưa hấp dẫn nên chưa phát huy được tính tích cực của trẻ khi tham gia các hoạt động trong giờ học.
* Thực trạng từ phía phụ huynh:	
 Đa số phụ huynh làm nghề nông, kinh tế gia đình khó khăn, cơ hội tiếp cận của họ còn hạn chế nên họ chỉ chú trọng đến việc làm kinh tế chứ không mấy quan tâm đến việc giáo dục dạy dỗ con cái. Họ không có thời gian để trò chuyện hay đọc thơ, kể chuyện cho trẻ nghe. Họ không nhiệt tình khi tham gia các buổi họp phụ huynh cũng như hỗ trợ cho giáo viên trong việc dạy và giáo dục trẻ. 
* Thực trạng về cơ sở vật chất:
 Là một điểm lớp lẻ, cũng đã xây dựng lâu năm, cơ sở vật chất tuy được trang bị nhưng vẫn còn thiếu, môi trường xây dựng chưa được xây dựng hoàn chỉnh. Đồ dùng tranh ảnh còn ít dẫn đến việc luyện tập ít nên tiết học buồn tẻ, đem lại hiệu quả chưa cao.
 - Việc làm đồ dùng, tranh ảnh tốn công chiếm quá nhiều thời gian.
- Trang thiết bị để ứng dụng công nghệ thông tin vào công tác giảng dạy còn ít.
- Đánh giá thực trạng trên trẻ: Khảo sát đầu năm học, trẻ thực hiện được các kĩ năng kể đọc diễn cảm, kỹ năng đàm thoại, kỹ năng đóng kịch khi chưa ứng dụng công nghệ thông tin vào trong tiết dạy.
Bảng 1: Bảng khảo sát trước khi thực hiện đề tài
Số cháu khảo sát
Kỹ năng nghe kể đọc diễn cảm
Kỹ năng đàm thoại
Kỹ năng đóng kịch, đọc thơ diễn cảm
25 trẻ
14/25 = 56% cháu chưa đạt
11/25 = 44% cháu đạt
15/25 = 60% cháu chưa đạt do cháu chưa tập trung chú ý trong giờ học, chưa mạnh dạn phát biểu bài.
10/25 = 40% cháu đạt

17/25=68% cháu chưa đạt do cháu chưa nắm được kiến thức, chưa nhập vai vào từng nhân vật
8/25=32% cháu đạt

Hình ảnh hoạt động làm quen văn học chưa có ứng dụng công nghệ thông tin
2.3. Mô tả, phân tích các giải pháp
 - Xuất phát từ những thực trạng trên mà bản thân tôi luôn tìm tòi và đưa ra một số biện pháp sau:
- Từ kết quả như trên, tôi luôn băn khoăn suy nghĩ tìm nhiều biện pháp để trẻ có thể tiếp thu kiến thức và cảm thụ văn học một cách dễ dàng, tích cực hơn . Dựa vào vốn kiến thức đã học và tiếp thu học hỏi những kinh nghiệm, tôi đã tìm ra một số biện pháp sau:
 	* Biện pháp 1: Ứng dụng công nghệ thông tin là nhịp cầu giúp trẻ đến gần hơn với môn văn học
	 Hiện nay công nghệ thông tin ngày càng được ứng dụng nhiều trong các lĩnh vực, cấp học mầm non đã bắt đầu đưa công nghệ thông tin vào chương trình giảng dạy nhằm gây hứng thú cho trẻ, giúp trẻ tham gia tích cực vào hoạt động. Tuy nhiên vấn đề này vẫn còn khá mới mẻ và bỡ ngỡ đối với nhiều giáo viên. Mặc dù ai cũng hiểu được tầm quan trọng và những hiệu quả do công nghệ thông tin đem lại nhưng không phải ai cũng biết sử dụng thành thạo và làm chủ được công nghệ đó. Để đưa công nghệ thông tin vào trong tiết dạy đạt hiệu quả đòi hỏi giáo viên phải biết sử dụng một số kỹ năng cơ bản khi trình chiếu, do đó yêu cầu đặt ra cho bản thân tôi nói riêng và các giáo viên mầm non nói chung phải không ngừng học tập, trau dồi nâng cao trình độ về việc sử dụng máy tính.
	 Đôi khi chúng ta nhìn thấy chỉ là những cái kích chuột đơn giản của những ai thành thạo về vi tính nhưng đó là cả một vấn đề lớn đối với những ai chưa biết đến những k