Sáng kiến kinh nghiệm Một số biện pháp Ứng dụng Công nghệ thông tin trong việc xây dựng giáo án điện tử dạy trẻ ở lứa tuổi Mầm Non

SÁNG KIẾN “MỘT SỐ BIỆN PHÁP ỨNG DỤNG CÔNG NGHỆ THÔNG TIN TRONG VIỆC XÂY DỰNG GIÁO ÁN ĐIỆN TỬ DẠY TRẺ Ở LỨA TUỔI MẦM NON”
PHẦN I: PHẦN MỞ ĐẦU
I. LÝ DO CHỌN ĐỀ TÀI
Trong thời đại công nghệ thông tin hiện nay, việc vận dụng công nghệ vào các lĩnh vực trong đời sống không còn xa lạ nữa. Và ngành giáo dục nói chung và giáo dục mầm non nói riêng cũng đã từng bước tiếp cận với công nghệ hiện đại. Hiện nay, việc áp dụng công nghệ thông tin vào giảng dạy thể hiện rõ nét nhất qua các “Giáo án điện tử”.
            Tuy nhiên, đây là việc làm mới mẻ, chưa có sự thống nhất về mặt hình thức. Chính thế, mà khi giáo viên thực hành việc ứng dụng công nghệ thông tin gặp không ít khó khăn.
            Phần nhiều các giáo viên mầm non không nắm bắt được cách sắp xếp hệ thống một giáo án điện tử ra sao cho hợp lý và dễ xử dụng. Một số giáo viên không biết lựa chọn đề tài hợp lý cho một giáo án điện tử. Mặt khác, một số đề tài các cô lựa chọn ứng dụng công nghệ thông tin chưa đạt hiệu quả. Đến nay, trong năm học 2013– 2014, tôi chịu trách nhiệm chăm sóc giáo dục trẻ lứa tuổi 3 - 4 tuổi, tôi vẫn tiếp tục học tập, bồi dưỡng chuyên đề ứng dụng công nghệ thông tin vào trong giảng dạy cho lứa tuổi này.
1. Cơ sở lý luận
Theo thông tư số:  55/2008/CT-BGDĐT chỉ thị của Bộ giáo dục và đào tạo Về tăng cường giảng dạy, đào tạo và ứng dụng công nghệ thông tin trong ngành giáo dục. Về việc triển khai áp dụng CNTT trong dạy và học, hỗ trợ đổi mới phương pháp giảng dạy, tích hợp ứng dụng CNTT ngay trong mỗi môn học một cách hiệu quả và sáng tạo ở những nơi có điều kiện thiết bị tin học; xây dựng nội dung thông tin số phục vụ giáo dục; phát huy tính tích cực tự học, tự tìm tòi thông tin qua mạng Internet của người học; tạo điều kiện để người học có thể học ở mọi nơi, mọi lúc, tìm được nội dung học phù hợp; xoá bỏ sự lạc hậu về công nghệ và thông tin do khoảng cách địa lý đem lại. Cụ thể là:
- Khuyến khích giáo viên, giảng viên soạn bài trình chiếu, bài giảng điện tử và giáo án trên máy tính. Khuyến khích giáo viên, giảng viên trao đổi kinh nghiệm giảng dạy qua website của các cơ sở giáo dục và qua Diễn đàn giáo dục trên Website Bộ. 
- Triển khai mạnh mẽ công nghệ học điện tử (e-Learning). Tổ chức cho giáo viên, giảng viên soạn bài giảng điện tử e-Learning trực tuyến; tổ chức các khoá học trên mạng, tăng tính mềm dẻo trong việc lựa chọn cơ hội học tập cho người học. 
- Xây dựng trên Website Bộ các cơ sở dữ liệu và thư viện học liệu điện tử (gồm giáo trình và sách giáo khoa điện tử, đề thi trắc nghiệm, phần mềm thí nghiệm ảo, học liệu đa phương tiện, bài giảng, bài trình chiếu, giáo án của giáo viên, giảng viên). Tổ chức “sân chơi” trí tuệ trực tuyến miễn phí của một số môn học.
- Việc hỗ trợ đổi mới phương pháp giảng dạy bằng ứng dụng CNTT phải được thực hiện
một cách hợp lý, tránh lạm dụng, tránh bệnh hình thức chỉ ứng dụng CNTT tại một số giờ giảng trong cuộc thi, trong khi không áp dụng trong thực tế hàng ngày.
2. Cơ sở thực tiễn  
Sự bùng nổ công nghệ thông tin nói riêng và khoa học công nghệ nói chung đang tác động mạnh mẽ vào sự phát triển mọi mặt của đời sống xã hội. Để đáp ứng được sự phát triển chung và nhu cầu thực tế của xã hội thì việc vận dụng công nghệ thông tin và các trang thiết bị hiện đại vào dạy học là hết sức cần thiết, giúp cho giáo viên truyền tải kiến thức nhanh nhất tới trẻ và luôn luôn được cập nhật thông tin một cách chính xác, hiệu quả. Nằm trong hệ thống giáo dục quốc dân, ngành giáo dục Mầm Non là mắt xích đầu tiên trong việc thực hiện nhiệm vụ đào tạo nguồn nhân lực và đẩy mạnh ứng dụng Công nghệ thông tin vào trong giảng dạy. Hiện nay các trường Mầm non có điều kiện đầu tư, trang bị Tivi, đầu video, xây dựng phòng đa năng với hệ thống máy tính, nối mạng Internettạo điều kiện cho người giáo viên ứng dụng Công nghệ thông tin vào trong giảng dạy. Công nghệ thông tin phát triển đã mở ra những hướng đi mới cho ngành giáo dục trong việc đổi mới phương pháp và hình thức dạy để nâng cao chất lượng dạy học.  
Việc đầu tiên ta nhận thấy việc ứng dụng công nghệ thông tin vào trong giảng dạy trong ngành mầm non hoàn toàn có ích và mang lại không ít những hiệu quả thiết thực trong việc phát triển tư duy, kỹ năng sống và nhiều mặt khác ở trẻ mầm non.  Một giáo án tích hợp công nghệ thông tin (sử dụng máy chiếu, các chương trình hỗ trợ như phần mềm power point, flash, ...). có thể cho trẻ có cái nhìn trực quan, sinh động hơn về bài học.
  Ví dụ : Trẻ có thể xem hình vẽ, đoạn phim mô tả hiện tượng, hay có  thể xem các website nói về chủ đề đang học...(Điều này một giáo án thông thường không thể có được). 
Tuy nhiên, soạn một giáo án điện tử cũng đòi hỏi những quy tắc nhất định nhằm tạo nên hiệu quả khi soạn giáo án điện tử. Nên thận trọng trong việc sử dụng các kỹ xảo, hiệu ứng. Vì nếu dùng không hợp lý sẽ gây phản tác dụng. Nên dùng kỹ xảo, hiệu ứng vừa phải, phù hợp, làm nổi bật nội dung cần chuyển tải. Nếu dùng nhiều hiệu ứng, kỹ xảo không cần thiết sẽ gây mất tập trung, trẻ sẽ chẳng quan tâm tới nội dung mà cô cần chuyển tải  nữa. Các phông nền cũng nên chọn đơn giản, phù hợp nội dung bài giảng . Cho trẻ tiếp cận với công nghệ thông tin và ứng dụng công nghệ thông tin vào trong giảng dạy ở trường Mầm Non được diễn ra rất linh hoạt theo hai hình thức chính: hình thức trong giờ hoạt động chung và các hoạt động khác. Việc lựa chọn hình thức cho trẻ làm quen và tiếp cận dựa trên đặc điểm tình hình của trẻ do đó buộc người giáo viên phải lựa chọn hình thức cho phù hợp với trẻ làm sao để trẻ dễ dàng tiếp thu.
Qua đó ta thấy được sự cần thiết của việc cho trẻ  tiếp cận với công nghệ thông tin vào trong giảng dạy và lựa chọn hình thức cho trẻ làm quen với công nghệ thông tin là yếu tố tạo tiền đề cho sự thành công sau này.
       Trên thực tế, có những bài giảng nội dung kiến thức khó, đòi hỏi phải có hình ảnh trực quan sinh động và chính xác, giáo viên lại không có điều kiện cho trẻ đi tham quan thực tế thì việc khai thác các tư  liệu, phim ảnh trên Internet  là một thành tựu có tính đột phá của nhân loại, là một công cụ vô cùng hiệu quả cho việc khai thác tư liệu hình ảnh, nội dung, tư liệu bài giảng giới thiệu cho trẻ mang tính chân thực, phong phú. Trong bài giảng điện tử trẻ có thể làm quen với những hiện tượng tự nhiên, xã hội mà trẻ khó có thể tự bắt gặp trong thực tế. Thông qua những giờ học có áp dụng công nghệ thông tin và sử dụng các bài giảng điện tử, những hình ảnh đẹp, sống động được chuyển tới trẻ một cách nhẹ nhàng góp phần hình thành cho trẻ nhận thức về cái đẹp, biết yêu cái đẹp, mong muốn tạo ra cái đẹp trong cuộc sống và những kỹ năng sống cần thiết đối với lứa tuổi mầm non. 
          Để đáp ứng được những yêu cầu trên, đòi hỏi mỗi giáo viên không ngừng nâng cao kiến thức dành thời gian nghiên cứu các phần mềm ứng dụng để từ đó tìm ra các giải pháp để ứng dụng trong việc giảng dạy. Tổ chức các trò chơi cho trẻ là đòi hỏi cấp thiết cho tất cả các giáo viên nói chung và giáo viên mầm non nói riêng về tin học để có thể sáng tạo tiết dạy cho sinh động hiệu quả nhưng phù hợp với từng môn học tránh lặp đi lặp lại một hình thức sẽ làm mất đi hứng thú của trẻ. 
         Để góp phần nâng cao hiệu quả  trong việc ứng dụng công nghệ và phần mềm tin học vào công tác dạy học trong trường mầm non Hoa Đỗ Quyên tôi mạnh dạn lựa chọn đề tài: “Một số biện pháp ứng dụng công nghệ thông tin trong việc xây dựng giáo án diện tử dạy trẻ ở lứa tuổi mầm non”
PHẦN II: THỰC TRẠNG CỦA NỘI DUNG ĐỀ TÀI NGHIÊN CỨU
I. QUAN SÁT THỰC
1. Về phía nhà trường  
Ban giám hiệu luôn luôn quan tâm tạo điều kiện môi trường thuận lợi: Trang bị cơ sở vật chất, các thiết bị hiện đại hệ thống máy tính, mạng internet giúp cho giáo viên có thể tiếp cận nhanh với công nghệ thông tin từ đó ứng dụng vào quá trình giảng dạy. Ban giám hiệu luôn sát sao chỉ đạo giáo viên về chuyên môn, thường xuyên dự giờ thăm lớp để nâng cao chất lượng giảng dạy. Tạo điều kiện cho giáo viên tham gia các lớp học ngoại khóa nâng cao chuyên môn và phần mềm tin học: Phần mềm Power Point, phần mềm Photoshp,...
2. Về phía giáo viên
           Giáo viên có kiến thức và trình độ về tin học. Ngày nay với sự phát triển  mạnh mạng thông tin, truyền thông trên Internet giúp cho giáo viên rất thuận lợi, chủ động khai thác tìm kiếm nguồn tài nguyên phong phú cho việc lựa chọn những hình ảnh, âm thanh, phim sống động ... để xây dựng giáo án điện tử. Nội dung, tư liệu bài giảng giới thiệu cho trẻ mang tính chân thực, phong phú. Trong bài giảng điện tử trẻ có thể làm quen với những hiện tượng tự nhiên, xã hội mà trẻ khó có thể tự bắt gặp trong thực tế.
       Việc tìm tòi ứng dụng phương tiện trong giảng dạy sẽ giúp chúng ta rất nhiều về các kỹ năng sử dụng máy và kiến thức của chúng ta sẽ được mở rộng hơn. Khi tìm kiếm thông tin, hình ảnh trên Internet  để xây dựng giáo án trong giảng dạy là rất cần thiết và bổ ích nó sẽ giúp giáo viên rất nhiều trong việc giảng dạy đem lại hiệu quả cao trong việc tiếp thu kiến thức của học sinh và giảm bớt thời gian của chúng ta trong việc làm đồ dùng ngoài ra những tư liệu ấy còn được sử dụng lâu dài và nhân rộng.
II. NGHIÊN CỨU TÀI LIỆU
Qua thực trạng đó tôi bắt đầu thực hiện nghiên cứu một số hình thức ứng dụng công nghệ thông tin trong việc soạn giáo án điện tử như sau:
- Tìm  và khai thác các thông tin, hình ảnh, phim trên mạng Internet liên quan tới bài dạy sao cho phù hợp
- Nghiên cứu các tài liệu, các phần mềm hỗ trợ trong việc xây dựng các giáo án điện tử.
- Ứng dụng các phần mềm Power Point, phần mềm Photoshop để xây dựng giáo án điện tử. Những quyển truyện tranh của nhà xuất bản kim đồng, Bộ giáo dụcvà đào tạo - Trung tâm đồ chơi thiết bị Mầm non để chụp các hình ảnh. Sử dụng phầm mềm Photoshop, phần mềm Micorosoft Office Powerpoint
- Khi thiết kế bài dạy tôi khai thác các hình ảnh trên trang web : 
+ 
+  
+   
+ 
+ 
+ 
+ 
+ 
III. THỰC TRẠNG TRONG VIỆC ỨNG DỤNG CÔNG NGHỆ THÔNG TIN VÀO TRONG GIẢNG DẠY
1. Khai thác các tư liệu hình ảnh trên internet 
    Một trong các điều kiện quan trọng nhất để tăng cường hiệu quả giáo dục và chất lượng giảng dạy là tìm kiếm nguồn tư liệu phong phú, sống động, hấp dẫn hơn . Nếu trước đây giáo viên mầm non phải rất vất vả để có thể tìm kiếm những hình ảnh, biểu tượng, đồ dùng phục vụ bài giảng thì hiện nay với ứng dụng Công nghệ thông tin giáo viên có thể sử dụng Internet để chủ động khai thác tài nguyên giáo dục phong phú, chọn những con vật ngộ nghĩnh, những bông hoa đủ màu sắc, những hàng chữ biết đi và những con số biết nhảy theo nhạc hiện ngay ra với hiệu ứng của những âm thanh sống động ngay lập tức thu hút được sự chú ý và kích thích hứng thú của trẻ vì được chủ động hoạt động nhiều hơn để khám phá nội dung bài giảng .
       Ngoài những thông tin có thể tìm kiếm trực tiếp trên website, hay giữa các đồng nghiệp với nhau có thể giúp cung cấp những tư liệu chuyên môn quý.
       Khi tìm kiếm, lựa chọn tư liệu cho bài học điều quan trọng nhất là tính phù hợp. Tư liệu phù hợp là tư liệu liên qua đến nội dung giảng; có nội dung, hình thức đa dạng (thông tin, hình ảnh, video...) và được chọn lọc; lượng thông tin bổ sung vừa đủ không quá ít, không quá nhiều làm loãng nội dung.           
2. Chọn bài giảng thích hợp  
   Khi soạn giáo án điện tử giáo viên nên cân nhắc việc đưa công nghê thông tin vào bài giảng vì không phải bài nào cũng áp dụng được mà cần lựa chọn 1 cách hợp lý dựa vào nội dung mục đích yêu cầu cách tích  hợp trong bài dạy.
Ví dụ: Xây dựng giáo án điện tử áp dụng vào các loại tiết như Văn học, làm quen chữ viết, toán, tạo hình, trò chơi âm nhạc. Muốn làm được như vậy thì giáo viên phải lắm vững phương pháp của từng bộ môn, từng loại tiết theo từng độ tuổi.
Tuy nhiên theo tôi, có ba điểm cơ bản để quyết định nên soạn bài bằng giáo án điện tử  hay không.
- Mong muốn của giáo viên tổ chức hoạt động học tập tích cực bằng cách liên kết hình ảnh với lời nói một cách tự nhiên, bằng cách vận dụng hình ảnh và ngôn từ cô đọng trên các slide Power Point để khơi gợi kích thích sự liên tưởng và tưởng tượng của trẻ . 
- Nội dung chủ yếu của bài dạy đòi hỏi phải mở rộng và chứa đựng một số ý tưởng có thể khai thác thành các tình huống có vấn đề dưa trên nhận thức của trẻ và phù hợp với từng độ tuổi
- Nguồn tư liệu hình ảnh phong phú liên quan đến nội dung bài dạy sẵn có (có thể truy cập từ Internet hay các nguồn tài nguyên khác như băng đĩa ghi âm, ghi hình, phim ảnh và điều quan trọng hơn là ý tưởng sẵn có trong kinh nghiệm của người soạn GA).
3. Cách sử dụng phần mềm để thiết kế bài giảng
Đây là một hoạt động đòi hỏi nhiều kỹ thuật sử dụng máy tính, đặc biệt là phần mềm Power Point. 
+ Chọn phần AutoContent Wizard cho một phiên trình diễn chuyên nghiệp, không dùng các Slide rời vì mất nhiều thời gian. 
+ Soạn một Slide nội dung thật hoàn chỉnh về mọi mặt: các Place holder, Textbox, các Animation tùy ý (hiệu ứng), các Font chữ và cỡ chữ, màu nền, màu Sau đó copy toàn bộ Slide này cho các trang sau, chỉ cần thay đổi phần Text nội dung, tất cả các tùy ý chọn sẽ được giữ nguyên, không cần chọn lại. 
+ Cài đặt các đường dẫn đặc biệt cho các câu hỏi để có thể linh hoạt khi đặt câu hỏi hoặc trình bày minh hoạ cho bài giảng. Lúc cần, chúng ta có thể tự quyết định trình bày hay không trình bày, đặt câu hỏi hay không đặt câu hỏi, tùy từng lưa tuổi. 
+ Đặt các hình ảnh, âm thanh trên các chương trình song song, không cần cắt chèn vào bài giảng, khi mở bài giảng ta có thể mở đồng thời các chương trình này. Thao tác chèn thường mất nhiều thời gian và gây nhiều biến động cho bài giảng khi chép đi chép lại. 
+ Lưu file giáo án dưới dạng Slide Show để tránh mất thời gian khi phải mở từ đầu và chọn Slide Show cho từng bài giảng. 
    + Một điều cần lưu ý nữa trong khi viết giáo án điện tử đó là nên hết sức thận trọng trong việc chọn lựa Font chữ, màu chữ, cỡ chữ, màu nền của Slide và các hiệu ứng. Chẳng hạn như sử dụng những Font chữ nghệ thuật với quá nhiều nét cong, Slide với nền màu vàng mà màu chữ là xanh lá cây, sử dụng nhiều hiệu ứng trong đó các hình ảnh hay chữ viết nhảy múa với nhiều kiểu bắt mắt, vv...Sau đây tôi xin nêu một số cách  để có thể soạn thảo một giáo án điện tử nhanh và hiệu quả. 
         Soạn một Slide nội dung thật hoàn chỉnh về mọi mặt: các Place holder, Textbox, các Animation tùy ý (hiệu ứng), các Font chữ và cỡ chữ, màu nền, màu Sau đó copy toàn bộ Slide này cho các trang sau, chỉ cần thay đổi phần Text nội dung, tất cả các tùy ý chọn sẽ được giữ nguyên, không cần chọn lại.       
Vậy khi thiết kế các giáo án điện tử, tôi sử dụng phần mềm  Photohop để sử lý những ảnh (Ảnh vẽ hay sưu tầm) để chuyển từ ảnh tĩnh sang ảnh động cho phù hợp với từng bài, và sử dụng phầm mềm Micorosoft Office Powerpoint để thiết kế các slide theo trình tự tiết học và có chú thích minh họa ở dưới mỗi hình ảnh. Sau khi đã thiết kế xong các slide, tôi đặt các hiệu ứng làm xuất hiên hay mất đi các hình ảnh (Phụ thuộc vào từng bài) Bằng cách bấm chuột hay đặt chế độ tự động. Nhưng trong quá trình dạy trẻ tôi đặt chế độ kích chuột các slide khi chiếu giúp cho tôi hoàn toàn chủ