Sáng kiến kinh nghiệm Sử dụng PowerPoint để lồng ghép tác hại của một số chất gây nghiện vào một số bài học trong Sinh học 8

I. PHẦN MỞ ĐẦU
1. Lý do chọn đề tài
Hiện nay tệ nạn Ma tuý đang lan rộng và ngày càng trở nên nghiêm trọng, nó là mối hiểm hoạ đối với con người, nó đang len lỏi vào các nhà trường. Sự phát triển nhanh chống tệ nạn ma tuý trong trường học đang là nỗi lo lắng của mỗi cán bộ giáo viên, của mỗi gia đình, của mọi người và của toàn xã hội. Nạn ma tuý không những tác động trực tiếp tới sức khoẻ, kết quả học tập, nòi giống, phẩm giá con người, hạnh phúc gia đình mà còn liên quan trực tiếp tới các vấn đề kinh tế, xã hội và an ninh quốc phòng.
 Trong tình hình diễn biến phức tạp của tệ nạn ma túy trong xã hội và của cộng đồng, Theo điều tra của liên ngành giáo dục – công an thì năm 2013 có 296 học sinh vi phạm tệ nạn ma túy ở nhiều độ tuổi, trình độ nhận thức và kinh nghiệm sống khác nhau với sự đa dạng, phức tạp về tâm lí là những đối tượng có nguy cơ cao để ma túy xâm nhập. Tuy số học sinh, sinh viên sử dụng ma túy gần đây có giảm nhưng nguy cơ những người trong độ tuổi này nghiện ma túy vẫn còn cao. Từ nghiện ma túy dẫn đến trộm cắp, buôn bán ma túy, gây rối trật tự không chỉ ở các trường đại học, cao đẳng, mà còn ở cả các trường trung học phổ thông và trung học cơ sở như hiện nay. Việc giáo dục phòng chống ma túy là cần thiết và cấp bách. Nó không chỉ góp phần thực hiện mục tiêu phấn đấu “nhà trường không có ma túy” mà còn ngăn chặn sự phát triển của hiểm họa ma túy trong toàn quốc gia.
Phòng chống, ngăn ngừa và kiểm soát ma tuý là nhiệm vụ của tất cả mọi người, là mối quan tâm, lo lắng của nhân loại. Điều tra gần đây cho thấy phần lớn các thanh thiếu niên bị nghiện ma tuý đều không thấy được tác hại của nạn ma tuý. Trước thực trạng về tệ nạn ma tuý của xã hội, ở địa phương và trường sở tại thì giáo dục phòng, chống ma túy phải được tiến hành qua toàn bộ chương trình giáo dục ở nhà trường, được thực hiện thông qua các bài học trên lớp và các hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp giúp cho học sinh có những hiểu biết cần thiết về ma túy và các chất gây nghiện, nguyên nhân và tác hại của việc sử dụng ma túy và các chất gây nghiện; các qui định của nhà trường, nhà nước liên quan đến ma túy và các chất gây nghiện. Hình thành cho các em kỹ năng phòng tránh ma túy và không lạm dụng các chất gây nghiện. Không tham gia và không bị lôi cuốn vào tệ nạn ma túy. Có trách nhiệm phòng chống ma túy và chất gây nghiện để bảo vệ sức khỏe của cá nhân, gia đình và cộng đồng.
Giáo dục phòng, chống ma túy ở trường THCS đối với mỗi giáo viên là nhiệm vụ quan trọng. Nếu mỗi giáo viên chúng ta muốn giáo dục các em qua các bài học thì lại tương đối khó khăn vì nội dung chương trình của từng bộ môn, của từng khối phải tuân thủ theo đúng khung phân phối chương trình nếu giáo viên giáo dục lồng ghép không đúng thì sẽ mất hứng thú học của học sinh. Vì vậy trong môn Sinh học lớp 8 có một số bài cần lồng ghép tác hại của ma túy đối với cơ thể con người là rất phù hợp nhưng nếu giáo viên lồng ghép bằng các phương pháp truyền thụ thông thường thì học sinh khó có thể hiểu hết và nhận diện được một số chất ma túy có mặt trong thị trường hiện nay. 
Trong giới hạn của đề tài này, tôi chỉ dừng lại ở việc trình bày “Sử dụng PowerPoint để lồng ghép tác hại của một số chất gây nghiện vào một số bài học trong Sinh học 8” nhằm giáo dục phòng, chống ma túy ở trường THCS giúp cho học sinh có hiểu rõ tác hại và có thể nhận biết được một số chất gây nghiện đang có mặt trên thị trường hiện nay. Qua các bài học đó giúp cho học sinh có thái độ và hành vi đúng đắn, sống lành mạnh, không sử dụng, buôn bán, tàng trữ, vận chuyển và sản xuất ma túy. Vận động, giải thích cho người thân, cộng đồng về tác hại của nghiện hút, tiêm chích, buôn bán, tàng trữ, vận chuyển và sản xuất ma túy. Đồng thời, tích cực tham gia các phong trào hoạt động phòng chống ma túy và các chất gây nghiện ở trường và địa phương.
2. Mục tiêu, nhiệm vụ của đề tài
* Mục tiêu:
Đề tài chỉ ra một số cách lồng ghép về tác hại của một số chất gây nghiện đối với cơ thể người đặc biệt là đối với cơ thể trong lứa tuổi học sinh. 
Bồi dưỡng kiến thức và rèn luyện kĩ năng, hình thức giảng dạy trong khi lồng ghép vào một số bài dạy trong môn sinh học 8 đồng thời để từ đó học sinh hiểu và phòng chống các kiến thức đó vào trong thực tế cuộc sống.
* Nhiệm vụ: 
Nghiên cứu để nêu ra được một số hạn chế trong việc lồng ghép về tác hại của một số chất gây nghiện đối với cơ thể người khi không sử dụng công nghệ thông tin vào trong giảng dạy, đồng thời đưa ra một số cách lồng ghép vào một số bài dạy trong môn Sinh học 8 có hiệu quả cao. 
3. Đối tượng nghiên cứu	
Nghiên cứu về việc sử dụng PowerPoint để lồng ghép về tác hại của một số chất gây nghiện trong học đường vào một số bài học trong sinh học 8. 
Nghiên cứu trình độ, mức độ tiếp thu và hoàn cảnh gia đình của học sinh lớp 8 trường THCS Buôn Trấp.
Nghiên cứu các cách có thể lồng ghép về tác hại của một số chất gây nghiện bằng PowerPoint để phát hiện những hạn chế khi không ứng dụng công nghệ thông tin vào trong giảng dạy. 
4. Giới hạn phạm vi nghiên cứu
Phạm vi trong nhà trường THCS Buôn Trấp và kinh nghiệm của chúng tôi chỉ đề cập một vấn đề nhỏ trong việc lồng nghép giáo dục về tác hại của một chất gây nghiện trong học đường đổi với một số bài học ở môn sinh học 8 THCS bằng việc ứng dụng PowerPoint vào trong giảng dạy. 
5. Phương pháp nghiên cứu
- Phương pháp điều tra quan sát.
- Phương pháp thực nghiệm.
- Theo dõi tìm hiểu học sinh, đánh giá, tổng hợp.
- Nghiên cứu tài liệu, thông qua thông tin đại chúng.
- Nghiên cứu tài liệu (sách bồi dưỡng thường xuyên)
- Tìm hiểu thực trạng nhận thức của học sinh về môn sinh học trong trường THCS để rút ra kinh nghiệm giảng dạy .
- Kết hợp nhiều phương pháp hỗ trợ khác.
II. PHẦN NỘI DUNG
1. Cơ sở lý luận
Những năm qua, cùng với việc nâng cao chất lượng công tác chuyên môn, ngành Giáo dục và Đào tạo huyện Krông Ana đã không ngừng đẩy mạnh công tác tuyên truyền phòng, chống ma túy và chất gây nghiện trong các đơn vị trường học và xem đây là một trong những nội dung quan trọng trong chương trình hành động của mỗi đơn vị trường, nhằm góp phần nâng cao nhận thức cho cán bộ, giáo viên, học sinh về tác hại của ma túy, chất gây nghiện và hiểm họa khôn lường của đại dịch HIV/AIDS.
Với phương châm phòng ngừa là cơ bản, sự phối hợp giữa nhà trường, gia đình và xã hội là giải pháp chủ lực để loại bỏ ma túy và chất gây nghiện, tội phạm ra khỏi học đường, ngành giáo dục đã đặc biệt coi trọng công tác tuyên truyền nhằm nâng cao hiểu biết cho học sinh, sinh viên về ma túy, tệ nạn ma túy và đại dịch HIV/AIDS. Bên cạnh đó, sự phối hợp chặt chẽ giữa phụ huynh học sinh, công an và các đoàn thể xã hội khác là rất cần thiết để từng bước đẩy lùi các tệ nạn xã hội ra khỏi trường học.
Từ nhiều năm nay, công tác phòng, chống ma túy và chất gây nghiện đó trở thành một nhiệm vụ giáo dục quan trọng trong các nhà trường; nội dung, kiến thức về phòng, chống ma túy và chất gây nghiện đã được tích hợp vào chương trình các môn học liên quan và các hoạt động giáo dục ngoại khóa.
2. Thực trạng 
Nhiều năm liên tục được lãnh đạo nhà trường phân công dạy môn Sinh học lớp 8, tôi thường xuyên quan tâm đến chất lượng môn Sinh học 8 của các em. Dạy học môn Sinh học 8 là một việc làm không nóng vội mà phải có biện pháp và kế hoạch cụ thể vì ở lứa tuổi này các em đang thay đổi tâm sinh lí mà môn Sinh học 8 lại khá trừu tượng và đôi chỗ có phần nhạy cảm. Đầu năm học, tôi rà soát lại chương trình học của môn Sinh học khối 8, sau đó tôi đã hệ thống lại những bài nào, phần nào trong bài cần được lồng ghép và lồng nghép như thế nào? Những lớp nào thuận lợi trông việc ứng dụng công nghệ thông tin, những lớp nào không được thuận lợi trong việc ứng dụng công nghệ thông tin....
Số phòng học được lắp thiết bị hỗ trợ cho việc giảng dạy là 2/8 lớp của khối 8 của trường mà lại là 2 lớp chọn (chọn 1 và lớp chọn 2). Tổng số học sinh của toàn khối là 316 em. 
Số liệu trên cho thấy số lượng lớp, số học sinh được học bằng công nghệ thông tin là khá ít, chưa được đồng đều giữa các lớp... 
2.1. Thuận lợi - khó khăn
a. Thuận lợi – khó khăn
* Thuận lợi
Công tác giáo dục phòng, chống ma túy và các chất gây nghiện cho học sinh trung học cơ sở có những thuận lợi sau: 
 Trong chương trình sách giáo khoa mới thay đổi đả đề cập đến chương trình lồng nghép trong đó, chương trình thực hiện giáo dục phòng, chống ma túy và các chất gây nghiện, được đưa vào lồng ghép ở các môn học và các hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp. Bộ Giáo dục và Đào tạo có trách nhiệm ban hành và tổ chức thực hiện chương trình giáo dục phòng, chống ma túy; xây dựng, tổ chức thực hiện các dự án giáo dục phòng, chống ma túy trong nhà trường, các cơ sở giáo dục khác.
Trường THCS Buôn Trấp luôn có sự quan tâm lãnh đạo, chỉ đạo đúng đắn và tạo nhiều điều kiện thuận lợi của Ban giám hiệu nhà trường để các hoạt động của đoàn thể trong đó có Đoàn, đội luôn được tổ chức và hoạt động thường xuyên, với sự tham gia mạnh mẽ của tất học sinh toàn trường mang nhiều ý nghĩa thiết thực. 
Trường có cơ sở vật chất tương đối tốt như đã có 4 phòng học được lắp sẵn thiết bị để giảng dạy bằng công nghệ thông tin. Nhiều giáo viên trong trường đã được tập huấn nên có kĩ năng và khả năng sử sụng công nghệ thông tin khá tốt.
* Khó khăn
Thanh thiếu niên là lứa tuổi chưa thật sự trưởng thành, có đặc điểm tâm lí lứa tuổi riêng, suy nghĩ non nớt, dễ bị lôi kéo, thích ăn chơi đua đòi “cho hợp thời đại”, dễ bị ảnh hưởng bởi lối sống gấp – lối sống hưởng thụ một cách cực đoan, thích thể hiện bản thân mình; đặc biệt đối với một số học sinh thiếu sự quan tâm chặt chẽ của gia đình, nhà trường. Nếu được cha mẹ quan tâm hỗ trợ đúng mức, các em có điều kiện và cơ hội phát huy bản năng “tìm tòi – khám phá - tự khẳng định mình” trong môi trường học tập tốt. Nhu cầu chơi lúc này cũng tập trung trong việc phát triển trí lực, thể lực. Ngược lại, khi các em không còn tin gia đình là điểm tựa, sự hụt hẫng tình cảm này sẽ dẫn tới các em mất thăng bằng trong học tập, nguy cơ bỏ học xuất hiện. Đó là những nguyên nhân xô đẩy các em tới con đường nghiện ngập ma túy và trở thành tội phạm ma túy.
	Nguyên nhân chủ yếu là do học sinh ở lứa tuổi thanh thiếu niên con nhà khá giả thiếu sự quản lí gia đình đã bị bọn tội phạm lôi kéo vào con đường nghiện ngập và buôn bán ma túy. Tuy nhiên, nhà trường cũng còn một số thiếu sót trong việc phòng chống ma túy và các chất gây nghiện. Một số các trường thiếu các biện pháp kiên quyết về việc làm trong sạch môi trường trong và ngoài nhà trường để loại trừ nguy cơ về ma túy và các chất gây nghiện, chưa nắm chắc tình hình và đánh giá đúng thực trạng học sinh nghiện ma túy và sử dụng các chất gây nghiện trong nhà trường để có các biện pháp phòng ngừa, đấu tranh ngăn chặn, có trường khi phát hiện học sinh nghiện ma túy còn giấu giếm hoặc đuổi học học sinh đó để giải quyết việc trong sạch trong nhà trường.
Một nguyên nhân khác là công tác tuyên truyền cho cán bộ, giáo viên trong nhà trường, cho phụ huynh, học sinh để mọi phụ huynh, mọi tổ chức đoàn thể, học sinh nắm được pháp luật, tác hại của ma túy và các chất gây nghiện để chủ động phòng ngừa ở đa số các trường chưa được quan tâm đúng mức, hoặc trong điều kiện thực tế của nhà trường hay tập quán địa phương nơi trường xây dựng còn có những khó khăn nhất định.
Hiện nay, giáo dục phòng, chống ma túy và các chất gây nghiện cho học sinh bậc trung học cơ sở là một lĩnh vực giáo dục liên ngành, không được triển khai thành một môn học riêng mà tích hợp nội dung Giáo dục phòng, chống ma túy và các chất gây nghiện vào các môn học, đặc biệt các môn học có liên quan trực tiếp và gián tiếp như: Sinh học, Hóa học, Giáo dục công dân, Ngữ văn, và các hoạt động ngoài giờ lên lớp. Nguyên nhân này dẫn tới những hạn chế và khó khăn trong việc lồng ghép, tích hợp nội dung giáo dục phòng, chống ma túy và các chất gây nghiện vào bài giảng do đặc thù của môn học, bài học, trình độ kiến thức và năng lực chuyên môn về lĩnh vực giáo dục phòng, chống ma túy và các chất gây nghiện của hầu hết giáo viên còn rất hạn chế. Việc tổ chức các hoạt động ngoại khóa, hoạt động ngoài giờ lên lớp trong các nhà trường còn ít và phụ thuộc vào điều kiện thực tế của mỗi trường, 
Chỉ có 4 phòng học/31 lớp được lắp sẵn thiết bị để giảng dạy bằng công nghệ thông tin nên một số lớp sẽ không được học bằng việc ứng dụng công nghệ thông tin.
2.2. Thành công - hạn chế
* Thành công: Vận dụng đề tài này giáo viên sẽ có thêm phương pháp giảng dạy học lồng ghép về tác hại của một số chất gây nghiện trong học đường, qua đó nâng cao được chất lượng dạy học môn Sinh học đồng thười giúp các em dễ dàng nhận ra được một số chất gây nghiện và tác hại của chúng đới với cơ thể người qua hình ảnh. 
* Hạn chế: Một số thầy cô còn hạn chế trong việc sử dụng công nghệ thông tin vào trong giảng dạy đồng thời nhiều lớp thường xuyên không đươc học bằng công nghệ thông tin nên khả năng nhận biết về các chất gây nghiện và tác hại của chúng còn ít. Số bài, số phần được lồng ghép trong chương trình Sinh học 8 không nhiều.
2.3. Mặt mạnh - mặt yếu
* Mặt mạnh: Giáo viên có trình độ chuyên môn vững vàng, nhiệt tình, tâm huyết với việc dạy học. Đa số học sinh chăm chỉ học tập, được cha mẹ quan tâm. Thư viện nhà trường có nhiều loại sách, tài liệu phục vụ cho giáo viên và học sinh tham khảo, ứng dụng vào trong việc học và giảng dạy. 
Giáo viên lựa chọn bài dạy hay phần dạy cụ thể và trong tâm trong việc lồng ghép để học sinh dễ hiểu và đạt được hiệu quả cao nhất vì nếu không lựa chọn thì dẫn tới học sinh sẽ bị nhàm chán, không gây hứng thú trong việc học của học sinh
* Mặt yếu: Một số giáo viên chưa thực sự quan tâm đến việc lồng ghép và ứng dụng công nghệ thông tin vào trong giảng dạy của mình dẫn tới học sinh dễ cảm thấy chán và lười suy nghĩ, liên hệ thức tế,...
2.4. Các nguyên nhân, các yếu tố tác động
* Nguyên nhân thành công:
Việc dạy học lồng ghép là một trong những yếu tố để tạo điều kiện trong việc hình thành và phát triển óc sáng tạo, sự say mê tìm tòi, khám phá của học sinh. Hiện nay có rất nhiều cuộc thi dành cho học sinh trong việc lồng nghép những hiểu biết của học sinh nhằm bồi dưỡng, nâng cáo, phát triển năng lực của học sinh. Trên thực tế nhà trường đã có nhiều em đạt giải cao trong cuộc “Dựa vào kiến thức liên môn để giải quyết một số tình huống trong thực tế” ở nhiều nội dung khác nhau, đó là một trong những thành công của việc dạy học lồng ghép.
 Môn Sinh học 8 là một môn học tương đối trừu tượng nhưng nhiều nội dung hay, có tác dụng rất tốt trong việc lĩnh hội kiến và ứng dụng kiến thức đó vào việc bảo vệ sức khỏe cho chính bản thân các em và mỗi người thân của mình.
Nhà trường cũng đã tổ chức nhiều chuyên đề về tác hại của một số chất gây nghiện đối với cơ thể người và đặc biệt là đối với lứa tuổi học sinh. Những chuyên đề này đã giúp cho học sinh và giáo viên có thêm được nhiều kiến thức để hỗ trợ thêm trong việc dạy và học trong nhà trường.
* Nguyên nhân hạn chế:
Do một số thầy cô lớn tuổi, ít tiếp xúc hay sử công nghệ thông tin nên không tự tin vận dụng vào trong giảng dạy.
 Nh