Sáng kiến kinh nghiệm Ứng dụng công nghệ thông tin nâng cao chất lượng tổ chức hoạt động khám phá cho trẻ 5-6 tuổi

MỤC LỤC
A. ĐẶT VẤN ĐỀ
I. LÍ DO CHỌN ĐỀ TÀI	
Trong thời đại công nghệ thông tin hiện nay, sự phát triển của hệ thống mạng cùng với những tiện ích, ứng dụng phong phú đã tạo nên một cuộc cách mạng trong mọi người, mọi ngành và đặc biệt là giáo dục. 
Chính vì vậy, ngay từ cấp học mầm non trẻ đã được làm quen với công nghệ thông tin như một phần của hoạt động giáo dục không thể thiếu. Không chỉ với người lớn mà đối với trẻ em mầm non thì công nghệ thông tin luôn mang lại nhiều điều kì thú và hữu ích trong việc tiếp thu kiến thức, kĩ năng và kinh nghiệm sống.
Hơn nữa trong việc giáo dục, việc truyền đạt kiết thức cho trẻ không phải sự vật hiện tượng nào cũng có sẵn để trẻ được trực tiếp tri giác, nhất là với hoạt động khám phá như tìm hiểu động vật sống dưới biển, quan sát máy bay, các hiện tượng tự nhiên,. hay chúng ta không thể có thời gian để chứng kiến những hiện tượng trong tự nhiên xảy ra như tìm hiểu về cách sinh sản của một số loại vật nuôi, quá trình phát triển của cây Chính vì vậy, để trẻ được tìm hiểu thế giới xung quanh một cách bao quát nhất thì ứng dụng công nghệ thông tin vào tiết học là một việc cần thiết.
Có thể thấy, ứng dụng công nghệ thông tin đã tạo được một bước đột phá trong quá trình giảng dạy, đặc biệt đối với trẻ mầm non, việc đưa công nghệ thông tin vào hoạt động khám phá đã tạo ra một môi trường mang tính tương tác cao giữa cô và trẻ. Trẻ rất hứng thú khi trẻ xem những hình ảnh được tôi quay qua những video clip. Trẻ được chính xác hoá các biểu tượng một cách hấp dẫn và cuốn hút trẻ vào giờ hoạt động hơn. Đặc biệt giúp giảm bớt đồ dùng không cần thiết, giảm bớt sức lao động của giáo viên và giảm bớt chi phí. 
Xuất phát từ những lý do trên, từ những điều mà bản thân đã làm được, tôi mạnh dạn lựa chọn biện pháp “Ứng dụng công nghệ thông tin nâng cao chất lượng tổ chức hoạt động khám phá cho trẻ 5-6 tuổi”.
II. MỤC ĐÍCH NGHIÊN CỨU
Nhằm nâng cao chất lượng của việc dạy và học trong hoạt động khám phá, giúp trẻ chủ động làm quen dần với công nghệ thông tin, tiếp thu bài một cách nhanh chóng, hứng thú,... góp phần nâng cao chất lượng hiệu quả về mọi mặt, phát triển nhân cách cho trẻ.
Xây dựng một số biện pháp ứng dụng phần mềm vui chơi, học tập cụ thể, phù hợp với đặc điểm phát triển tâm sinh lý theo từng lứa tuổi để trẻ dễ dàng tiếp thu kiến thức vừa sức “Học mà chơi, chơi mà học” theo hướng tích hợp đổi mới về phương pháp lấy trẻ làm trung tâm là hoạt động chủ đạo, còn cô giáo là người gợi ý hướng dẫn giúp trẻ tìm tòi khám phá, phát huy được tính tích cực sáng tạo của trẻ tham gia học thông qua các phần mềm vui chơi, học tập sáng tạo.
III. ĐỐI TƯỢNG NGHIÊN CỨU.
 Đối tượng: Bản thân tự nghiên cứu, học hỏi và áp dụng vào công tác giảng dạy.
IV. PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU.
a. Phương pháp nghiên cứu lý luận. 
- Phương pháp phân tích - tổng hợp tài liệu.
- Phương pháp khái quát hóa các nhận định độc lập.
b. Phương pháp nghiên cứu thực tiễn. 
- Phương pháp điều tra nghiên cứu từ thực tế. 
- Phương pháp tổng kết kinh nghiệm giáo dục 
- Phương pháp khảo nghiệm - thử nghiệm 
c. Phương pháp thống kế toán học.
- Tiến hành điều tra, thống kê tỉ lệ, lấy kết quả cụ thể trước và sau khi áp dụng khảo nghiệm thực tế của đề tài.
V. PHẠM VI NGHIÊN CỨU.
- Phạm vi nghiên cứu và áp dụng : Từ tháng 9/2023 đến tháng 2/2024.
B. NHỮNG BIỆN PHÁP ĐỔI MỚI ĐỂ GIẢI QUYẾT VẤN ĐỀ 
I. KHẢO SÁT THỰC TẾ
Năm học 2023-2024, tôi được Ban giám hiệu nhà trường phân công chủ nhiệm lớp 5 tuổi. Lớp có 31 trẻ trong đó có 15 trẻ trai và 16 trẻ gái. Tôi nhận thấy lớp có những thuận lợi và khó khăn sau:
a. Thuận lợi:
 - Luôn được Ban giám hiệu nhà trường quan tâm giúp đỡ về mọi mặt, đi sâu, đi sát uốn nắn về nội dung, phương pháp chương trình chăm sóc giáo dục trẻ. 
- Nhà trường luôn tạo điều kiện giúp đỡ tôi trong công tác giảng dạy. Tài liệu về giáo dục mầm non luôn được cập nhập kịp thời, được tham gia đầy đủ các lớp học bồi dưỡng do Phòng Giáo dục và Trường tổ chức.
- Là trường chuẩn Quốc gia, có đầy đủ tiện nghi và điều kiện để chăm sóc giáo dục trẻ.
- Nhà trường và Phòng Giáo dục quan tâm triển khai thực hiện chuyên đề ứng dụng công nghệ thông tin, số hóa trường học, lồng ghép nội dung giáo dục để tổ chức cho giáo viên học tập.
- Lớp được trang bị đầy đủ đồ dùng phục vụ cho việc giảng dạy.
- Lớp học sạch sẽ, thoáng mát, đảm bảo vệ sinh an toàn cho cô và trẻ.
- Chị em đồng nghiệp luôn quan tâm giúp đỡ và cùng trao đổi các phương pháp giảng dạy hay để cùng tiến bộ.
- Chất lượng học sinh trong lớp khá đồng đều, 100% trẻ đã qua chương trình học 4-5 tuổi.
- Giáo viên yêu nghề mến trẻ, có trình độ chuyên môn đạt chuẩn, nhiệt tình trong công tác giảng dạy, luôn yêu thương trẻ và trau dồi kinh nghiệm, đạo đức, ham học hỏi chị em đồng nghiệp để nâng cao trình độ chuyên môn.
- Các giáo viên trong lớp nhiệt tình với công việc, luôn đặt tính kiên trì lên hàng đầu, đã đủ giáo viên trên lớp, cả 2 giáo viên đều đạt trình độ chuẩn và trên chuẩn.
- Dù trẻ không được đến trường học trực tiếp nhưng phụ huynh thường xuyên ủng hộ các hoạt động của lớp. 
- Trẻ có tính tò mò ham hiểu biết, thích học hỏi, mạnh dạn, tự tin.
b. Khó khăn:
Trong thực tế việc ứng dụng công nghệ thông tin trong các hoạt động khám phá ở trường mầm non vẫn còn một số hạn chế như:
- Kiến thức về lĩnh vực tin học cơ bản của giáo viên có, nhưng khi tiến hành triển khai ứng dụng một số phần mềm mới lạ còn gặp nhiều khó khăn, lúng túng. 
- Điều kiện kinh tế của 1 số phụ huynh còn nhiều khó khăn, hạn chế nên việc đầu tư các thiết bị điện tử, máy tính cho trẻ tại nhà còn ít.
- Kinh phí đầu tư các thiết bị công nghệ thông tin nhằm phục vụ cho công tác giảng dạy ứng dụng một số phần mềm vui chơi, học tập trong trường mầm non là rất lớn. Hệ thống máy móc của trường vẫn còn hạn chế về cả số lượng lẫn chất lượng.
- Tuy máy tính điện tử mang lại nhiều tiện ích cho việc giảng dạy của giáo viên nhưng công cụ hiện đại này không thể hỗ trợ và thay thế hoàn toàn cho các phương pháp trực quan khác của người giáo viên. 
- Đôi lúc vì là máy móc nên nó có thể gây ra một số tình huống bất lợi cho tiến trình bài giảng như là mất điện, máy bị treo, bị virus...và mỗi khi có sự cố như vậy người giáo viên khó có thể hoàn toàn chủ động điều khiển tiến trình bài giảng theo như ý muốn.
- Việc kết nối và sử dụng khai thác tiện ích của công nghệ mạng máy tính và mạng Internet chưa được thực hiện một cách triệt để và có chiều sâu.
- Hơn nữa, đa số học sinh rất ít được thao tác trực tiếp, khi được tiếp xúc với công nghệ thông tin trẻ thường bỡ ngỡ, lạ lẫm nên việc hướng dẫn trẻ học tập và làm quen các phần mềm vui chơi, học tập cần nhiều thời gian và công sức.
Bản thân tôi luôn suy nghĩ làm thế nào để truyền tải kiến thức đến trẻ đạt hiệu quả cao và trẻ luôn hứng thú khi được cô gửi bài, tương tác tốt với cô trong thời gian trẻ không được tới trường, đồng thời tạo cho trẻ có kĩ năng, mạnh dạn, tự tin. 
Vì vậy, tôi đã mạnh dạn lựa chọn một số biện pháp cụ thể sau:
II. BIỆN PHÁP THỰC HIỆN: 
1. Phát huy tinh thần tự học tự rèn, nâng cao năng lực ứng dụng Công nghệ thông tin vào công tác giảng dạy của bản thân.
Bản thân tôi đã chủ động trang bị cho mình những phương tiện cơ bản để ứng dụng công nghệ thông tin, xây dựng giáo án điện tử và những ứng dụng của nó trong công tác chăm sóc giáo dục trẻ; đặc biệt là hoạt động khám phá.
Tôi luôn có kế hoạch cho bản thân, theo học các chuyên gia về ứng dụng công nghệ thông tin trong giáo dục mầm non để tự bồi dưỡng. Không những thế tôi còn tham gia các lớp tin học để nâng cao hơn nữa trình độ ứng dụng công nghệ thông tin của bản thân. Do đó phần lớn tôi đã có thể tự mình soạn thảo kế hoạch cũng như giáo án trên máy.
Nhưng như thế thôi thì vẫn chưa đủ, đúng như câu nói “Học, học nữa, học mãi”, ứng dụng công nghệ thông tin không chỉ dừng lại ở học trên thầy, sách vở. Đó chỉ là cái cơ bản và để phát huy còn cần sự tìm tòi học hỏi, học bạn bè, tự học trên mạng internet - nguồn tài nguyên quý giá mà không bao giờ bạn có thể khai thác hết. Chỉ có như thế trình độ ứng dụng công nghệ thông tin của bản thân mới ngày một phát triển.
Muốn đạt mục tiêu, người thầy phải nhận thức được điểm mạnh, điểm yếu về học tập của mình. Họ biết những điểm mạnh, những khả năng vượt trội để phát huy nó lên cao độ. Người thích phương pháp thì đi sâu tìm hiều phương pháp để dạy học hiệu quả hơn. Nghiên cứu sâu hơn vấn đề bản thân thích thú, đam mê sẽ giúp việc tự học, tự rèn đạt kết quả cao hơn.
Để tự học, tự nghiên cứu hiệu quả, điều cần thiết ở người giáo viên phải có:
- Sự chủ động: Giáo viên tự ý thức hoạt động tự học tự rèn. Biết làm thế nào để đối phó với những trở ngại hay thất bại, biết cách điều chỉnh, thay đổi để quá trình học, nghiên cứu phù hợp hơn.
- Sự kiên trì: Người giáo viên cần duy trì hoạt động tự học bất chấp khó khăn. 
- Tính kỉ luật: Đặt ra kế hoạch và cố gắng thực hiện một cách tốt nhất. Quỹ thời gian cho mỗi phần việc, mỗi vấn đề phải theo đúng tiến độ, rèn luyện bản thân phải tuân thủ thời gian. 
- Tính tự lực: Khả năng độc lập giải quyết vấn đề hoặc để thông tin nghiên cứu là cần thiết. 
- Kĩ năng tìm đọc tài liệu qua các nguồn sách, báo, mạng... Tìm theo từ khóa, cách tải về hoặc liên hệ mua sách báo qua mạng, thuận tiện và ít tốn kém hơn.
- Sự tự tin: Sự tự học, tự rèn sẽ mang lại kết quả tốt. Điều bản thân giáo viên nghiên cứu, viết ra đó là kinh nghiệm, là nhận thức, là sáng tạo của bản thân. Có thể không là một công trình lớn lao với mọi người nhưng đây là tiếng nói của mình trong quá trình dạy.
- Hứng thú và say mê: Đây là những yếu tố duy trì việc tự học, tự nghiên cứu. Chính những cảm xúc ấy giúp người tự học thêm vững vàng hơn. 
Triển khai cho trẻ ở lớp làm quen với máy vi tính thông qua các phần mềm tương tác như e-Learning, Avina, nhằm hình thành cho trẻ thói quen và kỹ năng sử dụng máy tính đơn giản cũng như tạo điều kiện thuận lợi cho hoạt động tương tác giữa trẻ và cô trong hoạt động online bằng bài giảng điện tử. 
Nhờ ứng dụng công nghệ thông tin, chất lượng chăm sóc, giáo dục trẻ em ngày càng được nâng cao, góp phần quan trọng trong việc tạo ra giá trị thương hiệu của nhà trường và thực sự là địa chỉ tin cậy của các bậc phụ huynh vì trẻ em ở đây được chăm sóc, giáo dục một cách khoa học, chuyên nghiệp, hiện đại, xuất phát từ lòng đam mê nghề nghiệp của giáo viên với một mục tiêu duy nhất “Tất cả vì học sinh thân yêu”.
Bản thân giáo viên đã có những kiến thức cơ bản về công nghệ thông tin, xây dựng giáo án điện tử, thiết kế video và những ứng dụng của nó trong hoạt động chăm sóc, giáo dục trẻ em, đáp ứng xu thế giáo dục hiện đại. Việc ứng dụng công nghệ thông tin trong hoạt động chăm sóc, giáo dục trẻ em có những ưu việt lớn so với cách giảng dạy truyền thống.
Trẻ em hào hứng, chủ động và sáng tạo, tương tác cao, phù hợp với đặc điểm tâm sinh lý của trẻ em.
Ngoài ra, bản thân tôi cũng tự học, trau dồi kiến thức và chia sẻ với đồng nghiệp trong trường để cùng nhau trao đổi và học tập. Từ đó tích lũy thêm nhiều kinh nghiệm và lan tỏa những điều hay khi tìm hiểu về công nghệ thông tin.
2. Thiết kế các bài giảng điện tử giáo dục hoạt động khám phá.
Giáo án được xây dựng dựa trên cơ sở kết hợp ứng dụng công nghệ thông tin vào các nội dung chăm sóc và giáo dục trẻ mầm non nhằm tham gia vào phát triển thể chất, trí tuệ, nhận thức, thẩm mĩ cho trẻ cũng như đánh giá sự phát triển của trẻ. Để làm được điều đó, trước tiên giáo viên cần nắm được một số kiến thức cơ bản về một số phần mềm hỗ trợ vui chơi học tập của trẻ, đem lại hiệu quả cao khi sử dụng.
Internet đã là một thư viện không lồ, là nơi lưu chứa tri thức của toàn nhân loại với các tư liệu và các bài viết của mọi lĩnh vực, đặc biệt các thông tin trên đó luôn được cập nhật từng ngày, từng giờ. Như vậy một vấn đề quan trọng đối với giáo viên trong việc ứng dụng công nghệ thông tin trong dạy học là phải biết khai thác nguồn tài nguyên phong phú trên Internet. Tôi sử dụng các công cụ tìm kiếm trên Internet như Google hoặc truy cập các nguồn tài nguyên phục vụ cho Giáo dục và Đào tạo như: Thư viện tư liệu giáo dục tại  (cung cấp các tư liệu giúp giáo viên sử dụng vào bài giảng) và Thư viện bài giảng điện tử tại  (cung cấp các bài giảng tham khảo có chất lượng để giáo viên học tập và chia sẻ kinh nghiệm trong giảng dạy). Thư viện tư liệu giáo dục và Thư viện bài giảng điện tử là các hệ thống mở, không những giúp giáo viên có thể download các tư liệu dạy học và các bài giảng mẫu mà còn cho phép giáo viên có thể đưa các tư liệu và bài giảng của mình lên để chia sẻ với mọi người. Việc sử dụng các hệ thống mở như trên hiện nay đang là xu hướng tất yếu của ngành CNTT, với những ưu điểm vượt trội là: 
+ Hoàn toàn miễn phí.
+ Có hệ thống dữ liệu khổng lồ vì là do cộng đồng cùng xây dựng. 
+ Luôn được cập nhật thường xuyên, từng ngày, từng giờ.
+ Nhiều tư liệu cũng như bài giảng có chất lượng cao vì được chọn lọc và tổng hợp từ nhiều nguồn khác nhau.
Thư viện cũng là kênh kết nối các giáo viên trên cả nước, giúp mọi người học hỏi và chia sẻ với nhau nhiều vấn đề trong công việc của mình.
Đối với hoạt động khám phá, tôi sử dụng các phần mềm sau vì sẽ rất có ích trong việc xây dựng các bài giảng hỗ trợ cho việc giảng dạy.
- Microsoft PowerPoint: 
Phần mềm này cho phép tôi soạn các bài giảng khám phá hấp dẫn. PowerPoint có thể sử dụng được các tư liệu ảnh phim, cho phép tạo được các hiệu ứng chuyển động khá hấp dẫn và chọn các mẫu giao diện đẹp.
Sử dụng phầm mềm Powerpoint để thiết kế các slide theo trình tự tiết học. Sau khi đã thiết kế xong các slide, tôi đặt các hiệu ứng làm xuất hiện hay mất đi các hình ảnh bằng cách bấm chuột hay đặt chế độ tự động, giúp cho tôi hoàn toàn chủ động trong tiết dạy, dễ dàng xử lý các tình huống phát sinh ngoài ý muốn.
Ví dụ: Chủ đề Thế giới động vật. Đề tài “Những điều kỳ thú trong rừng xanh”. 
+ Bước 1: Tôi sưu tầm tranh ảnh về con vật, tải về máy tính cá nhân. 
+ Bước 2: Sau khi tải về máy xong, tôi bắt đầu thiết kế các slide để dạy trẻ. Tôi đặt các con vật theo hiệu ứng xuất hiện, kích chuột. 
Ngoài ra, tôi có thể tạo các trò chơi học tập trên Powerpoint để trẻ hứng thú hơn với hoạt động khám phá, củng cố kiến thức cho trẻ. 
Ví dụ đối với hoạt động khám phá về con cá, tôi thiết kế trò chơi “Giải cứu đại dương”. Trẻ có thể lắng nghe các câu hỏi, dùng cách click chuột vào đáp án đúng để vượt qua những thử thách.
Hay như trò chơi “Khỉ ăn chuối”, trẻ có thể trả lời các câu hỏi, nhấn chuột vào đáp án mình chọn, nếu đúng thì chú khỉ sẽ lấy được chuối, nếu sai thì chú khỉ sẽ không được nhận chuối.
Như vậy, cho trẻ tiếp cận với thông tin và ứng dụng thông tin qua giờ hoạt động khám phá cũng là hình thức rất cơ bản để giúp trẻ nắm đựơc những kĩ năng cần thiết. 
- Phần mềm e-Learning, Avina Authoring Tools: 
Thông qua phần mềm này, tôi có thể tự thiết kế và xây dựng được những bài giảng điện tử sinh động, hấp dẫn, để trợ giúp cho các giờ hoạt động khám phá trên lớp cũng như cho trẻ tự học tại nhà. 
E-Learning, Avina có những khả năng chuyên dụng cho bài giảng như tạo các loại bài tập, các câu hỏi trắc nghiệm, chức năng th