Sáng kiến kinh nghiệm Ứng dụng Công nghệ thông tin vào giảng dạy môn Toán Lớp 4 nhằm nâng cao chất lượng dạy học, tạo hứng thú cho học sinh

A. PHẦN MỞ ĐẦU
I. Lý do chọn đề tài
  Đất nước ta đang trong thời kì đổi mới toàn diện, thời kì hội nhập và toàn cầu hóa. Chính vì vậy, việc tiếp nhận những công nghệ mới của nhân loại trong đó có công nghệ thông tin là điều tất yếu, đây là yếu tố khách quan để khẳng định sự phát triển của mỗi quốc gia. Sự phát triển của một đất nước luôn phụ thuộc vào sự phát triển của khoa học công nghệ. Tuy nhiên, để có được một nền khoa học công nghệ phát triển thì nền kinh tế tri thức phải được ưu tiên hàng đầu, việc ứng dụng công nghệ thông tin trong giáo dục thể hiện sự lớn mạnh về nền khoa học, công nghệ, kinh tế... và nó sẽ làm thay đổi căn bản bức tranh tổng thể của nền kinh tế tri thức đó.
Cùng với sự đi lên của xã hội, ngành giáo dục cũng đưa ứng dụng công nghệ thông tin vào dạy học. Hơn nữa đối với giáo dục đào tạo, công nghệ thông tin có tác dụng mạnh mẽ, làm thay đổi nội dung, phương pháp dạy và học. Mặt khác giáo dục và đào tạo đóng vai trò quan trọng thúc đẩy sự phát triển của công nghệ thông tin thông qua việc cung cấp nguồn nhân lực cho công nghệ thông tin. Bộ giáo dục và đào tạo yêu cầu “ Đẩy mạnh ứng dụng công nghệ thông tin trong giáo dục đào tạo ở tất cả các cấp học, bậc học, ngành học theo hướng dẫn của BGD & ĐT phối hợp cùng với cục công nghệ thông tin như là một công cụ hỗ trợ đắc lực nhất cho đổi mới phương pháp dạy học ở các môn”
 Nhận thức rõ vai trò, tầm quan trọng và hiệu quả của ứng dụng công nghệ thông tin trong giảng dạy. Bản thân tôi đã ứng dụng công nghệ thông tin vào nhiều môn học. Đặc biệt là môn toán tôi đã thiết kế được nhiều giáo án điện tử để đưa vào giảng dạy. Đối với môn toán, ngoài sử dụng phần mềm Power Point, tôi đã mạnh dạn áp dụng phần mềm dạy học , Ispring suite 9.0, phần mềm Violet 1.9 ( Được viết tắt từ cụm từ tiếng Anh: Visual & Online Lesson Editor for Teachers công cụ soạn thảo bài giảng trực tuyến dành cho giáo viên) để soạn giáo án điện tử, tích hợp chuẩn công nghệ E - Learning là AICC, SCORM 1.2 vào phần luyện tập hay trò chơi, tạo không khí học tập thoải mái cho học sinh. Qua quá trình soạn giáo án và giảng dạy, tôi đã đúc kết được một số kinh nghiệm và quyết định viết đề tài: “Ứng dụng công nghệ thông tin vào giảng dạy môn Toán lớp 4 nhằm nâng cao chất lượng dạy học, tạo hứng thú cho học sinh ”	 
II. Phạm vi và đối tượng của đề tài:
- Học sinh lớp 4C, trường Tiểu học Tản Hồng trong giờ học toán có sự hỗ trợ của công nghệ thông tin trong chương trình Toán lớp 4 của Nhà xuất bản Giáo dục – Bộ Giáo dục và Đào tạo . 
	- Theo dõi và kiểm tra đánh giá trực tiếp của giáo viên cùng với cách đánh giá ở phần mềm ENetViet và Isping Suite 9.0, Violet 1.9 thiết kế bài giảng E- Learning dạy học trực tiếp cho học sinh.
	- Đối chiếu với các tiết học không có sử dụng công nghệ thông tin.
III. Mục đích của đề tài:
	-Tìm hiểu về ứng dụng công nghệ thông tin vào môn Toán lớp 4.
	-Tìm hiểu thực trạng khi đưa ứng dụng công nghệ thông tin vào giảng dạy môn Toán lớp 4.
- Trao đổi kinh nghiệm về bài giảng điện tử cùng các giáo viên ở trang web http: baigiang.violet.vn
	- Đổi mới phương pháp dạy học khi đưa ứng dụng công nghệ thông tin vào giảng dạy môn Toán lớp 4 góp phần nâng cao hiệu quả dạy học. 
IV. Sơ lược những điểm mới cơ bản nhất trong kết quả nghiên cứu:
	Ứng dụng công nghệ thông tin vào dạy học là một phương pháp khá tích cực, đặc biệt là đối với môn toán. Qua các bài giảng đã truyền thụ đến học sinh, tôi nhận thấy ở các em niềm say mê và hứng thú học tập. Hình ảnh trực quan sinh động, cụ thể giúp học sinh nhớ bài lâu hơn, giờ dạy của giáo viên nhẹ nhàng mà hiệu quả hơn. Bên cạnh đó tiếp xúc với phương tiện công nghệ thông tin sẽ giúp giáo viên nâng cao thêm tầm hiểu biết của mình và tự hoàn thiện để hòa nhập cùng với sự phát triển của xã hội.
V. Khẳng định tính sáng tạo về khoa học và thực tiễn của vấn đề
	Có thể nói ứng dụng công nghệ thông tin vào dạy học là một phương pháp thể hiện cao tính sáng tạo về khoa học. Trước kia khi giảng dạy bằng phương pháp truyền thống, người giáo viên phải chuẩn bị rất nhiều đồ dùng trực quan rồi lỉnh khỉnh mang đến lớp, có đồ dùng chỉ dùng được một lần rồi bỏ đi. Vào tiết dạy vừa giảng bài, giáo viên vừa phải ghi nhớ và sắp đặt đồ dùng để treo lên bảng, thời gian tháo gắn đồ dùng cũng chiếm một phần không nhỏ trong tiết học, chưa nói đến những tranh cần thiết phải sử dụng nhưng nó quá nhỏ, màu sắc không rõ ràng, phần nào đã làm giảm sự tập trung ở các em. Còn với việc ứng dụng công nghệ thông tin vào dạy học thì khác hẳn. Nó như mở ra một cái nhìn mới cho các em học sinh, được tiếp xúc với phương tiện hiện đại tầm nhìn của các em được mở rộng hơn, bài giảng không còn trở nên khó hiểu với các em nữa vì những hình ảnh minh họa cho lời nói của giáo viên giờ đây sinh động, hiện thực, phong phú. Giáo viên có nhiều thời gian truyền thụ kiến thức cho học sinh, học sinh hiểu bài sâu hơn, vận dụng kiến thức đã học vào thực hành tốt hơn.
 B. PHẦN NỘI DUNG
I. Cơ sở lý luận:
Học sinh ở lứa tuổi tiểu học thường hiếu động và luôn tò mò, mong muốn khám phá về thế giới xung quanh. Các em có trí nhớ trực quan phát triển chiếm ưu thế hơn trí nhớ từ ngữ. Vì vậy, trong quá trình dạy, phụ huynh và giáo viên nên kết hợp các kỹ năng khác ngoài việc truyền tải theo cách truyền thống. Học sinh tiểu học còn nhỏ nên quá trình nhận thức thường gắn với những hình ảnh, hoạt động cụ thể. Đặc biệt là phương tiện trực quan sinh động, rõ nét sẽ thu hút được sự chú ý của học sinh. Trong những tiết học có đồ dùng trực quan đẹp, học sinh sẽ chú ý đến bài giảng hơn và kết quả là học sinh tiếp thu bài tốt hơn, nhớ lâu hơn.
 Một điểm đổi mới trong phương pháp dạy học hiện nay luôn coi trọng việc lấy học sinh làm trung tâm, người thầy chỉ đóng vai trò là người giúp các em đi đúng hướng, giúp các em tiếp thu kiến thức một cách chủ động, sáng tạo. Chính vì vậy, ở lớp 4 nói riêng và cấp tiểu học nói chung việc phát triển trí thông minh cho trẻ thông qua môn toán là hết sức cần thiết.
Đối với môn Toán, ngoài bộ đồ dùng dạy học toán chỉ là những con số, các bài toán và hình vẽ, học sinh sẽ không quan sát rõ và sự tập trung cốt lõi của bài học còn hạn chế. Thế nhưng, những con số, những bài toán và hình vẽ nếu áp dụng soạn giảng bằng giáo án điện tử, khi đưa lên màn hình trình chiếu với sự nhấn mạnh bằng cách đổi màu chữ hay gạch chân thì mức độ tập trung của học sinh sẽ cao hơn đồng thời nắm bắt được cốt lõi của nội dung bài học hơn. Chính vì vậy mà việc đưa ứng dụng công nghệ thông tin, cải tiến phần mềm và tích hợp phần mềm để soạn giáo án điện tử vào giảng dạy môn toán là cần thiết.
 II/ THỰC TRẠNG VẤN ĐỀ:
1/ Thuận lợi:
 Nhà trường luôn khuyến khích giáo viên giảng dạy bằng phương tiện công nghệ thông tin để giúp học sinh hứng thú học tập trước phương pháp mới. Bản thân giáo viên luôn phấn đấu, có lòng yêu nghề mến trẻ, tận tụy với học sinh, tích cực thực hiện mục tiêu nhà trường đề ra. Nắm bắt phương pháp giảng dạy và vận dụng sáng tạo.
 Về cơ sở vật chất nhà trường trang bị tương đối đầy đủ mỗi lớp (1 ti vi, 1 máy bộ máy tính), phục vụ tốt cho việc dạy học lớp 4.
 Ban đại diện cha mẹ học sinh, phụ huynh học sinh quan tâm và ủng hộ.
 Có rất nhiều kho tài liệu, tư liệu, trang tải hình ảnh, thông tin, bài giảng tham khảo phục vụ cho việc soạn giảng, kho tài liệu phong phú như: Violet.vn, kho bài giảng E-learning, youtobe Sau khi giảng dạy trên lớp, bài giảng của giáo viên được lưu giữ vào kho bài giảng của nhà trường, tạo điều kiện cho giáo viên có thể tham khảo, sửa đổi hoặc bổ sung giáo án sau phần rút kinh nghiệm để hoàn thiện hơn, giảng dạy ở nhiều năm tiếp theo.
2/ Khó khăn:
 Địa phương nơi tôi giảng dạy là địa bàn rộng, đa số người dân sống bằng nghề nông nghiệp, kinh doanh buôn bán nhỏ lẻ nên đời sống còn gặp khó khăn. Một số hộ dân chưa thoát khỏi cảnh nghèo, việc đầu tư cho giáo dục còn thấp, phụ huynh chưa đầu tư cho con em đúng mức, có một số phụ huynh còn giao con cho nhà trường, việc chăm sóc thiếu chu đáo nên đã ảnh hưởng không nhỏ đến sự phát triển của nhà trường trên nhiều lĩnh vực.
 Học sinh với trình độ nhận thức khác nhau nên việc tiếp thu kiến thức không đồng đều, GV rất vất vả khi truyền đạt kiến thức theo chương trình mới cho các em. Thời gian thực hành, ôn luyện toán ít nhưng lượng bài tập nhiều .
 Tại trường tiểu học Tản Hồng, giáo viên mới chỉ sử dụng máy tính để soạn giáo án. Số giáo viên biết sử dụng phần mềm PowerPoint còn ít, nhưng chủ yếu mới dừng lại ở việc biết trình chiếu kênh chữ chứ chưa nắm được cách khai thác các hình ảnh động, các video clip phục vụ cho bài học. Kiến thức tin học của giáo viên chưa sâu, chưa đáp ứng được kĩ thuật trong việc soạn giảng giáo án ứng dụng công nghệ thông tin. Việc thiết kế giáo án điện tử chưa có nhiều kinh nghiệm, chưa mang tính thẩm mĩ cao nên việc chọn màu sắc, hiệu ứng, phông nền hay phông chữ đôi khi chưa phù hợp. Năng lực tiếp thu của giáo viên còn gặp nhiều khó khăn: do trình độ, hoặc tuổi cao, do sức khoẻ còn hạn chế. Giáo viên chưa có điều kiện tiếp cận được những thông tin về tin học do chưa có thời gian. Bên cạnh đó, một số giáo viên chưa nhận thức đúng đắn việc ứng dụng công nghệ thông tin vào dạy học cho rằng: đây là việc làm không cần thiết cho nên việc tự học còn hạn chế.
 Qua thăm lớp, dự giờ khảo sát, tôi thấy giáo viên chỉ sử dụng các hình ảnh trong SGK không có hình ảnh động và âm thanh. Treo tranh lên bảng cho các em quan sát và cố gắng đưa ra một loạt câu hỏi gợi mở dẫn dắt cho học sinh lĩnh hội vấn đề. Học sinh tích cực động não, suy nghĩ tìm cách trả lời câu hỏi của cô, từ đó giải quyết vấn đề. Kết quả là học sinh thuộc bài nhưng hiểu chưa sâu về sự vật hiện tượng, kỹ năng vận dụng vào thực tế chưa cao. Vậy làm sao để vừa hài hòa giữa việc dạy học và chất lượng học tập cũng phải đảm bảo là điều cấp bách và cần thiết, có những biện pháp ưu việt khắc phục để nhằm nâng cao chất lượng học tập của học sinh. Từ thực trạng trên tôi đã mạnh dạn đưa ra các giải pháp“Ứng dụng công nghệ thông tin vào giảng dạy môn Toán lớp 4 nhằm nâng cao chất lượng dạy học, tạo hứng thú cho học sinh ” 
 III. CÁC BIỆN PHÁP THỰC HIỆN.
1.Tìm hiểu và nắm vững những yêu cầu cần thiết khi thiết kế giáo án điện tử.
Đến nay giáo án điện tử đã được nhiều giáo viên đón nhận một cách tích cực, bởi nó tạo ra một không khí học tập sôi nổi, thu hút sự chú ý của học sinh, học sinh thực sự làm chủ trong tiết học. Khi dạy bằng giáo án điện tử giáo viên đỡ vất vả hơn nhiều. Thay bằng các thao tác gắn đồ dùng lên bảng, giáo viên chỉ cần click chuột là có. Thực ra, muốn click chuột để tiết dạy thực sự hiệu quả thì người dạy cũng phải chịu bỏ công tìm hiểu, làm quen với cách giảng bài mới này. Cụ thể, người thầy cần phải:
- Có một ít kiến thức về sử dụng máy tính.
- Biết sử dụng phần mềm trình diễn Power Point, Ispring suite nằm trong bộ MS Office, Ispring suite, Adobe Presenter hay Violet 
 - Biết cách truy cập Internet.
 - Có khả năng sử dụng một phần mềm chỉnh sửa ảnh, cắt các file âm thanh.
- Biết cách sử dụng projector.
Thoạt nghe thì có vẻ phức tạp nhưng thực sự muốn ứng dụng công nghệ thông tin vào giảng dạy có bắt buộc phải thực hiện hết những yêu cầu trên? Câu trả lời là không. Tùy thuộc vào tính chất của mỗi môn học mà các yêu cầu khác nhau được đặt ra cho các giáo viên. Tuy nhiên nếu đáp ứng được các nhu cầu trên thì thật tuyệt vời. Tại sao tôi lại đặt ra các yêu cầu như trên? Chúng ta thử tưởng tượng xem nếu một người không có khái niệm gì về công nghệ thông tin liệu họ có bật máy tính lên và chọn cho mình một chương trình làm việc? Liệu họ có biết được tài liệu của mình ở đâu trên máy tính? Cách copy tài liệu từ nơi này sang nơi khác hay xóa một tài liệu nào đó khi không còn dùng?...Nghĩa là dù ít hay nhiều họ cũng phải sử dụng được chiếc máy tính theo ý muốn của mình.
Thứ hai, từ những giáo án được soạn sẵn trên giấy và được trình bày lại trên bảng đen làm thế nào để chúng trở thành các giáo án điện tử được trình bày trên màn chiếu? Điều này đòi hỏi người thầy phải biết sử dụng PC, Power Point và nhiều phần mềm ứng dụng. Power Point là một phần mềm nằm trong bộ MS Office dùng để tạo các trình diễn đa dạng trên máy tính. Nếu chỉ dừng ở mức độ gõ những nội dung cần thiết cộng thêm một ít định dạng về màu sắc, font chữ, thiết nghĩ giáo viên nào cũng có thể làm được. Hình ảnh minh họa đưa vào bài giảng, thao tác cơ bản nhất đòi hỏi người thầy phải nắm được là cách thiết lập các hiệu ứng để làm cho bài giảng sinh động, mang lại không khí học tập, giảng dạy mới mẽ. Các hiệu ứng này là gì? Đó chính là các hoạt ảnh của các đối tượng( văn bản, hình ảnh) được thiết lập có thứ tự. Có thể dòng chữ này xuất hiện trước dòng chữ kia hay khi dòng chữ này xuất hiện từ dưới lên, khi từ trên rơi xuốngchẳng hạn trong giờ học toán khi tổ chức trò chơi, giáo viên cho học sinh đoán kết quả trước, sau đó mới hiển thị kết quả trên màn hình nhằm tăng khả năng tư duy của học sinh. Ngoài ra, đặc điểm này giúp giáo viên tiết kiệm được thời gian viết nội dung lên bảng, nội dung hiển thị đến đâu, giáo viên giảng đến đó, làm cho thời gian giảng bài nhiều hơn, các em học sinh hiểu bài sâu hơn.
 Trong SGK toán ở tiểu học nói chung và SGK toán ở lớp 4 nói riêng các hình ảnh như con vật, cây cối, các hiện tượng sự vật chỉ là hình ảnh tĩnh, kích cỡ nhỏ, kém sinh động màu sắc mờ nhạt . Công nghệ tiên tiến của máy vi tính và máy chiếu Projector đã tạo ra những hình ảnh rực rỡ, sinh động, kèm theo âm thanh ngộ nghĩnh, con vật có thể chạy nhảy, cây rung, sóng nước góp phần nâng cao chất lượng công cụ, thiết bị đồ dùng dạy học trong nhà trường và phù hợp với học sinh tiểu học. Những bài toán về hình học ta có thể tô màu phần cần thiết, cắt ghép hình để tìm xem trong hình đó có bao nhiêu hình vuông, hình tam giác, biểu diễn nhiều cách ghép khác nhauđều thao tác được trên máy và toàn thể học sinh đều quan sát được. Cùng một lúc giáo viên đưa các đáp án lên bảng sẽ rất vất vả và mất thời gian nhưng dạy bằng giáo án điện tử thì chỉ cần thiết kế trong một Slide là có đủ các đáp án của bài. 
2. Ứng dụng thiết kế bài giảng E- Learning kết hợp Powerpoint.
        Bài giảng E-learning kết hợp với Powerpoint là bài giảng có thể học tập trực tiếp, trực tuyến mọi lúc mọi nơi. 
 Bài giảng E-learning đó sẽ được chạy trên môi trường mạng Internet hoặc môi trường offline thông qua một trình duyệt web nào đó. Thứ hai, bài giảng phải chứa đựng các yếu tố như hình ảnh, âm thanh, video.. nhằm tạo ra tương tác giữa người học với bài giảng, tương tự như đang ngồi học trực tiếp trên lớp. Đặc biệt hơn nữa bài giảng phải có công cụ tác động, đánh giá trực tuyến mức độ - kết quả học của người học thông qua các bài tập, các câu hỏi(dạng trắc nghiệm, điền từ, nối câu), các trò chơi 
 Bài giảng bằng phần mềm Powerpoint chỉ có những trò chơi đơn giản, học sinh nghỉ học không thể học lại được. 
 Mỗi bài giảng đều có ưu điểm, nhược điểm riêng. Chính vì vậy khi thiết kế bài giảng E-learning, kết hợp Powerpoint có kết nối với Ti vi, máy chiếu.Tôi có thể dạy học sinh hằng ngày trên lớp và nếu có học sinh nghỉ học thì các em cũng có thể mở lại để học.
        2.1