Sáng kiến kinh nghiệm Ứng dụng một số phần mềm giúp học sinh Lớp 1 đọc tốt trong phân môn Tiếng Việt

MỤC LỤC
Nội dung
Trang
PHẦN THỨ NHẤT – ĐẶT VẤN ĐỀ
1
1. Lí do chọn đề tài
1
2. Mục đích nghiên cứu
1
PHẦN THỨ HAI – GIẢI QUYẾT VẤN ĐỀ
2
I. Cơ sở lí luận
2
II. Thực trạng
2
2.1. Thuận lợi
2
2.2. Khó khăn
3
III. Nội dung
4
3.1. Sử dụng phần mềm Powerpoint tạo hứng thú học tập, giúp học
sinh đọc tốt
4
3.2. Sử dụng phần mềm Mindmap (sơ đồ tư duy) hệ thống hóa kiến
thức nhằm nâng cao chất lượng giảng dạy
5
3.3. Sử dụng ứng dụng Figma thiết kế tư liệu giảng dạy nhằm phát
triển năng lực đọc trong phân môn Học vần cho HS lớp 1
5
KẾT QUẢ ĐẠT ĐƯỢC
9
1. Giáo viên
9
2. Học sinh
9
3. Phụ huynh
11
PHẦN THỨ BA – KẾT LUẬN VÀ KHUYẾN NGHỊ
12
1. Kết luận
12
2. Khuyến nghị
12
3. Định hướng phát triển giải pháp
13
Phụ lục 1: Kế hoạch dạy học và ảnh minh họa sử dụng phần mềm
Powerpoint tạo hứng thú học tập, giúp học sinh đọc tốt

Phụ lục 2: Cấu tạo, các bước thiết kế sơ đồ tư duy, ví dụ minh họa

Phụ lục 3: Ảnh minh họa cách sử dụng ứng dụng Figma đã thiết kế

Phụ lục 4: Minh chứng kết quả đạt được


DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT
STT
Chữ viết tắt
Chữ viết đầy đủ

HS
Học sinh

GV
Giáo viên

PH
Phụ huynh

GDPT
Giáo dục phổ thông

PPDH
Phương pháp dạy học

CNTT
Công nghệ thông tin













PHẦN THỨ NHẤT ĐẶT VẤN ĐỀ
Lí do chọn đề tài:
Chương trình GDPT 2018 thực hiện mục tiêu phát triển toàn diện và phát huy tối đa tiềm năng của mỗi HS. Trong đó giáo dục ngôn ngữ có vai trò quan trọng trong việc bồi dưỡng tình cảm, tư tưởng và hình thành, phát triển phẩm chất, năng lực cho HS. Cấp học Tiểu học là cấp học nền tảng giúp HS học tốt các cấp học cao hơn. Mỗi một môn học đều góp phần vào việc hình thành và phát triển những cơ sở ban đầu rất quan trọng của nhân cách của con người Việt Nam. Cùng với các môn học khác, môn Tiếng Việt là môn học có tầm quan trọng bậc nhất trong các môn học ở Tiểu học, có đọc thông viết thạo, hiểu được nội dung văn bản thì mới nắm được thông tin và giải quyết những vấn đề mà văn bản nêu ra. Tiếng Việt là môn học mở đầu để hình thành cho HS cả 4 kĩ năng: nghe, nói, đọc và viết nên có vai trò rất quan trọng. Học vần giúp cho HS đọc đúng, viết đúng âm, vần, tiếng, từ, câu, bài và kiến thức. Từ đó, HS lấy Tiếng Việt làm phương tiện, công cụ để tư duy và học tập các bộ môn học khác trong quá trình học tập của mình.
Mục đích nghiên cứu:
Chương trình giáo dục phổ thông 2018 đã được viết trên cơ sở xây dựng kiến thức gắn liền với thực tiễn và kết hợp những kiến thức khoa học mới giúp cho việc học của HS. Tuy nhiên bộ sách giáo khoa mới vẫn còn nhiều bỡ ngỡ khi tiếp cận với GV, HS và PH. Bởi vậy, việc vận dụng kiến thức về đặc điểm cấu âm, cấu trúc âm tiết vào dạy học sẽ giúp HS phát âm chuẩn các âm, vần, tiếng, từ. Khi HS đọc chuẩn sẽ giúp cho việc viết chính tả và học tốt hơn các phân môn khác.
Hiện nay, với sự phát triển của công nghệ thông tin, ngành giáo dục càng có nhiều cơ hội khai thác tính tối ưu của các phần mềm để nâng cao hiệu quả hoạt động dạy học. Trong đó, rất nhiều phần mềm có vai trò vô cùng quan trọng và đã đem lại những kết quả tích cực.
Với mong muốn nâng cao hiệu quả trong dạy học môn Tiếng Việt nhằm giúp HS nghe, nói đọc viết thành thạo, áp dụng để học tốt các môn khác, tôi đã nghiên cứu và vận dụng và hoàn thành tốt biện pháp: “Ứng dụng một số phần mềm giúp học sinh lớp 1 đọc tốt trong phân môn Tiếng Việt”.
PHẦN THỨ HAI GIẢI QUYẾT VẤN ĐỀ
CƠ SỞ LÍ LUẬN:
Năm học 2020-2021 bộ môn Tiếng Việt cấp tiểu học bắt đầu được giảng dạy theo chương trình GDPT mới. Chương trình mới được xây dựng với nhiều hoạt động đa dạng, phong phú về nội dung và hình thức, nhằm đáp ứng nhu cầu, sở thích của HS và lấy HS làm trung tâm.
Ngày 25/01/2022, Thủ tướng Chính Phủ ban hành Quyết định số 131/QĐ-TTg về việc phê duyệt Đề án Tăng cường ứng dụng công nghệ thông tin và chuyển đổi số trong giáo dục và đào tạo giai đoạn 2022-2025, định hướng đến năm 2030. Trong đó xác định rõ mục tiêu chung là: Tận dụng tiến bộ công nghệ để thúc đẩy đổi mới sáng tạo trong dạy và học, nâng cao chất lượng và cơ hội tiếp cận giáo dục, hiệu quả quản lý giáo dục; xây dựng nền giáo dục mở thích ứng trên nền tảng số, góp phần phát triển Chính phủ số, kinh tế số và xã hội số.
Ngày 22/4/2022, Thủ tướng Chính phủ đã ký ban hành Quyết định số 505/QĐ-TTg lấy ngày 10 tháng 10 hằng năm là Ngày Chuyển đổi số quốc gia. Năm 2022 là năm đầu tiên các hoạt động nhân Ngày Chuyển đổi số quốc gia được tổ chức với chủ đề “Chuyển đổi số giải quyết các vấn đề của xã hội vì một cuộc sống tốt đẹp hơn cho người dân”.
Qua quá trình thực dạy môn Tiếng Việt ở trường Tiểu học Long Biên, tôi mong muốn tìm ra được biện pháp tốt nhất để giúp học đọc tốt hơn mỗi ngày. Tôi cho rằng đây là một việc cần sớm được thực hiện và triển khai rộng rãi đến toàn thể đội ngũ GV lớp 1. Bởi điều đó sẽ góp phần giúp nâng cao chất lượng dạy học, đáp ứng kịp thời việc đổi mới PPDH, đặc biệt sử dụng công nghệ thông tin để phục vụ cho quá trình dạy học. Thông qua đó sẽ giúp ích cho việc HS đọc tốt, là tiền đề để các con có thể viết và học tốt tất cả các phân môn. Đó chính là những cơ sở, lí luận tạo tiền đề cho việc nghiên cứu tìm ra ứng dụng thích hợp để nhằm phát triển năng lực đọc cho HS lớp 1.
THỰC TRẠNG:
Thuận lợi
Hiện nay trường Tiểu học Long Biên được đầu tư hệ thống cơ sở vật chất, trang thiết bị hiện đại đáp ứng được đầy đủ nhu cầu dạy và học trong thời đại công nghệ 4.0, định hướng quốc tế hóa giáo dục. Ngay từ đầu năm học, nhà trường đã mở ra các lớp tập huấn, bồi dưỡng GV lớp 1 để đưa ra các biện pháp dạy học tốt nhất dành cho HS từ khi bắt đầu vào lớp 1 và coi đây là một trong những nhiệm vụ trọng tâm, là tiêu chí đầu tiên đánh giá GV. Bên cạnh đó nhà trường còn luôn động viên thầy cô giáo hỗ trợ những bạn HS đọc chậm, đọc chưa tốt để kèm cặp
thêm vào giờ ra chơi, cuối buổi học. Từ đó, tạo ra động lực thúc đẩy GV các lớp kịp thời phát hiện để hỗ trợ HS sớm nhất. Thấu hiểu và nhận thức sâu hơn tầm quan trọng của việc đọc tạo cho tôi niềm đam mê nghiên cứu những ứng dụng để vận dụng giúp HS đọc tốt nhất.
Khó khăn
Bên cạnh những thuân lợi kể trên còn một số những khó khăn như:
Năm học 2021-2022, HS mầm non phải nghỉ học vì dịch bệnh nên không được học đọc,viết nhiều như trước đây, HS vừa đến trường còn quá non yếu về mọi mặt, từ ý thức học tập đến những kĩ năng học bài đều mới bắt đầu.
HS ở phường Long Biên hay phát âm sai các âm đầu n/l/v các vần kết thúc p/t/c, n/nh/ng, nhầm lẫn thanh hỏi/thanh nặng, thanh ngã/thanh sắc.
Khi học bài đến phần vần, số lượng vần mới mỗi ngày học khá nhiều bởi vậy HS đôi khi chưa nắm vững được vần mới đã học cộng thêm bài ngày hôm sau nên rất nhiều HS đọc bài tốc độ còn chậm, quên hoặc nhầm lẫn vần đã học.
Bố mẹ công việc bận rộn, chưa biết cách dạy con học bài.
Sau hai năm gần đây thực tế và giảng dạy tôi nhận thấy mực độ đọc của HS ở phường Long Biên nói riêng và cả nước nói chung bị hạn chế nhiều do vừa trải qua thời kì dịch bệnh phức tạp. Điển hình như lớp tôi chủ nhiệm 2 năm học gần đây vẫn còn nhiều HS phát âm chưa chuẩn, nhầm lẫn về âm đầu, dấu thanh và một số vấn đề như sau:
* Khảo sát lớp 1A1 tháng 9 năm học 2021 – 2022
Âm, vần, dấu thanh HS phát âm, đọc nhầm lẫn
Số HS
Tỷ lệ
Nhầm lẫn l/n
6/48
12,5%
Nhầm lẫn v/ph
3/48
6,2%
Nhầm lẫn các vần có kết thúc m/p/t/c, n/nh, n/ng
10/48
20,8%
Thanh hỏi/thanh nặng, thanh ngã/thanh sắc
5/48
10,4%
* Khảo sát lớp 1A1 tháng 9 năm học 2022 – 2023
Âm, vần, dấu thanh HS phát âm, đọc nhầm lẫn
Số HS
Tỷ lệ
Nhầm lẫn l/n
5/39
12,8%
Nhầm lẫn v/ph
3/39
7,6%
Nhầm lẫn các vần có kết thúc m/p/t/c, n/nh, n/ng
8/39
20,5%
Thanh hỏi/thanh nặng, thanh ngã/thanh sắc
4/39
10,2%

Nhận thức được vấn đề trên, qua thời gian giảng dạy tôi đã nắm được các yếu tố cơ bản của dạy học phân môn học vần để tìm ra được biện pháp nhằm giúp HS đọc tốt hơn.
NỘI DUNG:
Sử dụng phần mềm Powerpoint tạo hứng thú học tập, giúp học sinh đọc tốt
Phần mềm PowerPoint là phần mềm rất thông dụng với giáo viên. Song sử dụng và khai thác phần mềm này như thế nào để đem lại hiệu quả lớn nhất thì đó là vấn đề mà giáo viên chúng tôi cần trau dồi, học hỏi, tìm hiểu. Như chúng ta đã biết, phần mềm PowerPoint có vai trò vô cùng quan trọng và đã đem lại những kết quả tích cực trong giáo dục. Sử dụng phần mềm PowerPoint đang là xu hướng phổ biến trong giáo dục nhờ sự tiện ích, hiệu quả và kinh tế của nó. Trong tất cả các môn học, PowerPoint đã và đang đem lại những tiết dạy sinh động, hiện thực hóa thế giới tự nhiên, xã hội vô cùng phong phú và đa dạng.
Với nhiều tính năng nổi trội như vậy, trong phân môn Học vần, tôi đã linh hoạt lồng ghép những trò chơi học tập, thiết kế bài dạy thành nhiều thử thách, chướng ngại vật, câu chuyện, chuyến tham quan dã ngoại, từ thiện hay bài học của sống  ứng với nội dung của từng bài. Bên cạnh đó tôi dựa vào chủ điểm trong tuần học hay những điều mà HS cần giáo dục để xây dựng bài làm cho bài giảng trở nên hấp dẫn hơn.
Ví dụ - Bài 75: Ôn tập và kể chuyện (Sách Tiếng Việt 1 – tập 1)
Xuất phát từ yêu cầu cần đạt của bài học cũng như tiết học diễn ra vào gần dịp lễ Giáng sinh, tôi đã thiết kế bài học thành một “Chuyến tàu nhân ái”. Mở đầu bài học, học sinh được khởi động với bài hát “Đoàn tàu nhỏ xíu” và khi đoàn tàu kết thúc, tôi xây dựng nhân vật “Chú lái tàu” bước ra từ bài hát - tới lớp học. Chú lái tàu xuất hiện mang theo những yêu cầu. Sau mỗi yêu cầu HS sẽ nhận được những hộp quà tương ứng mang lên tàu. Để có được những món quà tặng các bạn nhỏ vùng cao thì HS phải đọc tốt vần, từ và ghép đúng tiếng chứa vần tương ứng trong mỗi từ. Sau khi đã chuẩn bị quà xong, các bạn sẽ cùng lên tàu để tham gia cuộc hành trình. Từng chặng đường con tàu đi qua cũng là những khung cảnh của bài thơ “Buổi sớm” mà học sinh cần luyện đọc, khai thác. Làm tốt yêu cầu này, cũng là lúc chuyến tàu vào ga. Những bạn nhỏ vùng cao sẽ nhận được các món quà ý nghĩa từ hành trình này. Nhờ biết cách khai thác ứng dụng phần mềm Powerpoint như trên, nên tiết dạy của tôi đã rất thành công đạt giải Nhì cuộc thi giáo viên dạy giỏi cấp Quận năm học 2018-2019 và giải Nhất cuộc thi giáo viên dạy giỏi cấp quận năm 2022-2023. (Phụ lục 1)
Ví dụ 2 - Bài 6: Giờ ra chơi (Sách Tiếng Việt 1 – tập 1)
Tương tự như bài 75: Ôn tập và kể chuyện. Sang đến học kỳ II, với chủ điểm “Mái trường mến yêu”, vào những ngày đầu tháng 3 nên khi dạy bài 6: Giờ ra chơi, tôi xây dựng tiết dạy thành một trò chơi lớn với 3 thử thách. Với mỗi một thử thách, các bạn sẽ có thêm 1 bông hoa cắm vào lọ hoa. Những bạn nào trả lời được các câu hỏi ngoài bài sẽ được tặng thêm những bông hoa phụ để trang trí. Cuối tiết học, bạn nào cũng có 1 lọ hoa xinh tươi để tặng những người phụ nữ mình yêu thương. Với cách tạo động lực thi đua giữa các cá nhân, nhóm, các tổ, HS lớp tôi tham gia tiết học rất hào hứng, sôi nổi. Một lần nữa, phần mềm PP góp phần quan trọng giúp tiết học của tôi thành công. Tiết dạy đạt giải Nhất cuộc thi giáo viên dạy giỏi cấp Thành phố năm học 2022-2023. (Phụ lục 1)
Sử dụng phần mềm Mindmap (sơ đồ tư duy) hệ thống hóa kiến thức nhằm nâng cao chất lượng giảng dạy
Khái niệm
Sơ đồ tư duy là một trong những phương tiện trực quan sinh động, mang lại hiệu quả cao, phát triển tư duy lôgic, khả năng phân tích tổng hợp, giúp học sinh hiểu bài, nhớ lâu, thay cho ghi nhớ dạng thuộc lòng, học “vẹt”, nhằm nâng cao hiệu quả việc dạy và học.
Cấu tạo
Thông thường, cấu tạo của sơ đồ tư duy gồm có: Chủ đề chính, nhánh con, từ khóa, hình ảnh gợi nhớ, liên kết, màu sắc, kích cỡ.
Các bước cơ bản để thiết kế sơ đồ tư duy (Phụ lục 2)
Ví dụ - Bài 42: ao – eo (Sách Tiếng Việt 1 – tập 1)
Sau khi HS được làm quen với vần, tiếng, từ trong tiết 1, tôi sẽ đưa ra sơ đồ tư duy để giúp học sinh hệ thống hóa kiến thức được học trong tiết học, từ đó giúp HS ghi nhớ dễ dàng vần, tiếng, từ theo trình tự khoa học logic có hệ thống. (Phụ lục 2)
Mặc dù sơ đồ tư duy dễ ứng dụng nhưng hạn chế của phần mềm đó là không kết hợp được với giọng đọc mẫu cũng như video phần đọc mẫu của cô, điều đó khiến tôi trăn trở. Qua tìm tòi tôi đã phát hiện ra ứng dụng Figma. Đây là một ứng dụng không chỉ phát huy hết những ưu điểm của phần mềm Mindmap mà còn khắc phục được những nhược điểm nêu trên.
Sử dụng ứng dụng Figma thiết kế tư liệu giảng dạy nhằm phát triển năng lực đọc trong phân môn Học vần cho HS lớp 1
 Khái niệm
Figma là một ứng dụng gồm nhiều công cụ thiết kế mạnh mẽ trên nền tảng website.
Với Figma, bạn có thể sáng tạo không giới hạn giao diện người dùng
(UI/UX), thiết kế tạo mẫu, tạo bài đăng trên các mạng xã hội và nhiều dự án thiết kế khác.
Với tình hình dịch bệnh ở thời điểm năm 2021 khi mà HS cả nước phải nghỉ học thì ứng dụng Figma sẽ giúp ích rất nhiều cho các bậc PH trong quá trình dạy con tại nhà. Đặc biệt khi học trực tiếp, ứng dụng này sẽ giúp HS mở rộng, củng cố thêm nhiều các tiếng, từ, câu ứng dụng để HS đọc tốt.
Các bước thiết kế bài dạy trên ứng dụng Figma. Bước 1: Tạo tài khoản
Tạo tài khoản mới bằng cách truy cập websit https://www.figma.com/” trên trình duyệt hay cài đặt phần mềm trên máy tính.
Bước 2: Đăng nhập
Figma sẽ tự động điều hướng đến màn hình quản lý các Project sau khi đăng ký thành công tài khoản. Tất cả dữ liệu sẽ được lưu trữ trên Figma server và bảo mật hoàn toàn. Khi đó, cột bên trái sẽ là các Project đã thực hiện và cột bên phải là menu. Click vào từng Project => xuất hiện các thiết kế tại Project đó. Có thể tạo mới Project bằng cách click vào icon dấu cộng (+).
Màn hình 01 Project cụ thể
Phần 1: Khung trái => Là các màn hình giao diện (Artboards). Đây là nơi mà bạn có thể thiết kế trên cùng một khung hình hàng chục Artboards.
Phần 2: Khung giữa => Khung View, nơi mà bạn vẽ trực tiếp.
Phần 3: Khung phải => Option điều chỉnh các thông số cho thiết kế. Nó có các tab như Prototype, Design, Code,
Bước 3: Tạo Artboards (bản vẽ), thêm các chi tiết thiết kế.
- Tạo Artboards bằng cách kích chuột vào biểu tượng # Region tools
chọn định dạng trình chiếu (Laptop, Desktop, TV, Mobile) phía bên phải màn hình.
Đặt tên cho Artboards: Click đúp chuột và gõ tên bên trái Artboards vừa tạo hoặc đổi tên ở bên menu trái.
Đưa vào Artboards các hình ảnh phù hợp với nội dung bài dạy để thiết kế chi tiết cho bài học. Cụ thể là các hình ảnh hoạt hình sinh động dành cho HS lớp
1. Bên cạnh đó, thêm nội dung đã chuẩn bị sẵn (bao gồm các âm, vần, tiếng, từ, câu, bài đọc,...) vào Artboards.
Tạo tương tác giữa các Artboards và đưa vào các link liên kết đến YouTube, Azota bằng cách chọn Tab Prototype ở menu bên phải. Chọn từng thành phần muốn tạo tương tác và chỉ đến các thành phần đích.
Bấm vào Present để trình chiếu thiết kế tương tác.
Sử dụng ứng dụng Figma thiết kế tư liệu giảng dạy nhằm phát triển năng lực đọc trong phân môn Học vần.
Trong dạy học trực tuyến
Ứng dụng này rất hiệu quả để cuối ngày hoặc mỗi dịp cuối tuần cha mẹ có thể tham khảo, đánh giá trong việc con học và tự ôn bài tại nhà. Trong ứng dụng này, tôi đã tích hợp tất cả các âm, vần, tiếng, từ, câu một cách khoa học và thông minh để hỗ trợ PH. Trong mỗi bài đều có 5 thư mục:
Âm (vần): Tổng hợp các âm (vần) được học trong tuần đó
(âm, vần trong mỗi bài được tách riêng để có thể học the