Sáng kiến kinh nghiệm Ứng dụng phần mềm Thinglink vào dạy học Lịch sử địa phương

SỞ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO PHÚ YÊN
TRƯỜNG THPT LÊ LỢI 
******************
Đề Tài: 
ỨNG DỤNG PHẦN MỀM THINGLINK VÀO DẠY HỌC LỊCH SỬ ĐỊA PHƯƠNG
Người thực hiện: Phan Trọng Sơn 
 Đơn vị công tác: Trường THPT Lê Lợi 
Năm học: 2021 - 2022
MỤC LỤC

Trang


Mô tả giải pháp và kết quả thực hiện sáng kiến
1
Tên sáng kiến
1
Lĩnh vực áp dụng sáng kiến
1
Mô tả các giải pháp cũ thường làm
1
Ngày sáng kiến được áp dụng lần đầu hoặc áp dụng thử
3
Nội dung
3
Tài liệu tham khảo
13
Phụ lục
14

MÔ TẢ GIẢI PHÁP VÀ KẾT QUẢ THỰC HIỆN SÁNG KIẾN
1. Tên sáng kiến: 
Ứng dụng phần mềm Thinglink vào dạy học lịch sử địa phương.
2. Lĩnh vực áp dụng sáng kiến: Dạy học môn Lịch sử trường THPT.
3. Mô tả các giải pháp cũ thường làm
“Dân ta phải biết sử ta
Cho tường gốc tích sử nhà Việt Nam”
Hai câu thơ mở đầu của bài thơ “Lịch sử nước ta” của Hồ Chí Minh đã cho thấy tầm quan trọng của môn lịch sử. Một dân tộc phát triển là một dân tộc biết gìn giữ và phát huy truyền thống lịch sử. Muốn làm được điều đó thì công tác tuyên truyền, giáo dục lịch sử địa phương cho thế hệ trẻ là rất cần thiết.
Chương trình Lịch sử ở trường phổ thông hiện nay gồm phần Lịch sử thế giới, Lịch sử dân tộc và một số tiết học về Lịch sử địa phương. Thực tế, với những câu hỏi như: Làng mình đang sống có từ bao giờ?; lịch sử phát triển của quê hương mình như thế nào?; Phong tục tập quán của người dân quê mình ra sao, có gì đặc biệt?; Tên gọi quê mình xuất xứ từ đâu, có ý nghĩa thế nào?; Đình làng mình thờ ai, vị ấy có công trạng gì?; Quê hương mình có phong trào đấu tranh nào, do ai lãnh đạo hòa cùng với phong trào đấu tranh chung cả nước?... lả kiến thức lịch sử rất gần gũi với học sinh, nhưng ít khi được nhắc đến trong môn lịch sử ở trường. Và có chăng, những câu hỏi này chỉ được đề cập trong một vài tiết (tùy thuộc vào các trường, giáo viên và địa phương khác nhau) mà thôi. 
Về phương pháp dạy học, phần lớn giáo viên vẫn sử dụng phương pháp truyền thống là chủ yếu, đó là những cách thức dạy học quen thuộc, lâu đời và được bảo tồn, duy trì qua nhiều thế hệ. Về cơ bản, phương pháp dạy học này lấy hoạt động của người thầy là trung tâm. Hoạt động dạy học là quá trình chuyển tải thông tin từ đầu thầy sang đầu trò. Thực hiện lối dạy này, giáo viên là người thuyết trình, diễn giảng, là "kho tri thức" sống, học sinh là người nghe, nhớ, ghi chép và suy nghĩ theo. Với phương pháp dạy học truyền thống, giáo viên là chủ thể, là tâm điểm, học sinh là khách thể, là quỹ đạo. Song do nhiều lúc quá đề cao người dạy nên nhược điểm của phương pháp dạy họch truyền thống là học sinh thụ động tiếp thu kiến thức, giờ dạy dễ đơn điệu, buồn tẻ, kiến thức thiên về lý luận, ít chú ý đến kỹ năng thực hành của người học; do đó kỹ năng thực hành vận dụng vào đời sống thực tế bị hạn chế.
Hoạt động dạy học theo phương pháp truyền thống diễn ra chủ yếu ở trong lớp học, nội dung, phương pháp cũng như cách thức truyền đạt thường khô khan, gò ép, thiếu sự liên hệ thực tiễn một cách sâu sắc. Học sinh chưa có điều kiện tham quan học tập, tìm hiểu thực tế hoặc kiến tạo tri thức cho bản thân bằng chính hoạt động của mình. Nội dung bài học còn “hàn lâm”, chưa phản ánh được sự khác biệt giữa lịch sử địa phương và lịch sử của dân tộc. Do vậy, học sinh chưa nắm chắc và nhớ lâu được nội dung bài học, chưa giáo dục sâu sắc lòng tự hào, tự tôn về quê hương, xứ sở nơi các em sinh ra và lớn lên. Một số giờ học về lịch sử địa phương còn mang tính chiếu lệ, nghèo nàn về nội dung, hạn chế về phương pháp và hình thức tổ chức dạy học, chưa kích thích được hứng thú học tập ở học sinh. Kiểm tra, đánh giá kết quả học tập của học sinh thường bị coi nhẹ, vì vậy thường được liên hệ và vận dụng trong phần Lịch sử Việt Nam hoặc ít được kiểm tra, đánh giá. Điều này đã hạn chế hiểu biết, thậm chí xem nhẹ việc tìm hiểu lịch sử địa phương.
Những năm gần đầy, tình hình biên soạn và dạy học lịch sử địa phương có nhiều chuyển biến tích cực. Dưới sự chỉ đạo của Bộ và Sở Giáo dục & Đào tạo đã quan tâm và chú trọng nhiều hơn tới công tác dạy học lịch sử địa phương. Nhiều công trình nghiên cứu về biên soạn và dạy học lịch sử địa phương của các Sở Giáo dục và Đào tạo trên cả nước thực hiện. Tuy nhiên, dạy học lịch sử địa phương vẫn còn nhiều hạn chế, kết quả khá khiêm tốn, như: một bộ phận giáo viên vẫn chưa coi trọng bài học lịch sử địa phương, nên tiến hành qua loa, chiếu lệ, thậm chí không dạy học lịch sử địa phương; bài lịch sử địa phương nghèo nàn về nội dung, khô khan về hình thức; thậm chí còn có hiện tượng sử dụng tiết học lịch sử địa phương để ôn tập hoặc học bài khác trong chương trình Có nhiều nguyên nhân dẫn đến tình trạng này, như: tâm lí coi thường lịch sử địa phương; lịch sử địa phương không có trong nội dung thi; việc tìm tài liệu khó khăn; việc tổ chức giờ học khó hiệu quả, không gây hứng thú với học sinh
Việc ứng dụng công nghệ thông tin trong dạy học nói chung, dạy học lịch sử địa phương nói riêng mang lại nhiều hiệu quả rõ rệt cho nền giáo dục Việt Nam. Đa số giáo viên đã tiếp cận và ứng dụng công nghệ thông tin vào dạy học, như soạn giáo án, kế hoạch bài dạy Word, hay thiết kế giáo án PowerPoint. Tuy nhiên vẫn còn tồn tại nhiều khó khăn và thách thức cần phải giải quyết. Đây là một lĩnh vực khá mới. Điều này khiến không ít giáo viên, đặc biệt là những giáo viên lâu năm trong nghề thường gặp khó khăn khi bước đầu tiếp cận. Hơn thế nữa, việc khai thác, ứng dụng một phần mềm vào dạy học càng không dễ dàng. Theo quy định, thì tất cả giáo viên điều phải biết sử dụng máy vi tính và ít nhất phải có chứng chỉ A tin học. Tuy vậy, có chứng chỉ A tin học với sử dụng thành thạo máy vi tính soạn giáo án điện tử, ứng dụng một phần mềm lại là một điều không đơn giản. Do vậy, việc ứng dụng các phần mềm vào dạy học vẫn còn nhiều hạn chế.
4. Ngày sáng kiến được áp dụng lần đầu hoặc áp dụng thử
Sáng kiến được áp dụng từ năm học 2021 – 2022, do bản thân tôi thực hiện trong chương trình chính thức của bộ môn, trong các tiết ôn tập, phụ đạo học sinh yếu, bồi dưỡng học sinh giỏi.
5. Nội dung
5.1. Mô tả giải pháp mới hoặc cải tiến
Môn lịch sử có vai trò quan trọng trong công tác giáo dục toàn diện cho học sinh, nên đã có rất nhiều công trình nghiên cứu, những sáng kiến kinh nghiệm, chuyên đề đề cập đến vấn đề cần khuyến khích giới trẻ tìm hiểu sâu hơn, có hiểu biết đúng đắn về lịch sử. Giáo dục địa phương là một phần trong chương trình dạy và học của các trường phổ thông được thể hiện qua ba môn học: Ngữ văn, Địa lý và Lịch sử. Trong đó, Lịch sử được xem là một môn học trọng tâm để tuyên truyền, giáo dục lịch sử địa phương đến học sinh. 
Những năm gần đây, Bộ Giáo dục & Đào tạo, Sở Giáo dục - Đào tạo Phú Yên đã đề cập và chủ trương trong việc dạy học tích hợp giáo dục địa phương vào các môn học, trong đó, bộ môn lịch sử giữ một vị trí quan trong, nhằm giáo dục tinh thần yêu quê hương, đất nước, qua đó cũng góp phần phát huy tính tích cực của học sinh thông qua đổi mới và sử dụng các phương pháp và kĩ thuật dạy học. Đồng thời, Bộ giáo dục cũng đã có chủ trương xây dựng các chuyên đề dạy học. Đó là cơ sở để giáo viên nghiên cứu, xây dựng chuyên đề, soạn và dạy học theo hướng tích hợp, nâng cao hứng thú và chất lượng bộ môn, phát huy tính tích cực học tập cho học sinh. Những chủ trương, định hướng của Bộ Giáo dục và Đào tạo, Sở Giáo dục và Đào tạo Phú Yên về dạy học tích hợp giáo dục địa phương, phát huy tính tích cực, sáng tạo của học sinh là đúng đắn và kịp thời. 
Trong chương trình giáo dục phổ thông tổng thể 2018, ngoài môn lựa chọn Lịch sử có 70 tiết/năm/lớp, thì có nội dung giáo dục địa phương có 35 tiết/năm/lớp. Nhất định kiến thức lịch sử địa phương giữ vị trí quan trọng trong chương trình này.
Những năm gần đây, cuộc cách mạng khoa học và công nghệ, đặc biệt là sự bùng nổ như vũ bão của công nghệ thông tin đã tác động tích cực đến mọi mặt của đời sống chính trị, kinh tế, văn hóa, xã hội của loài người, tạo ra sự phát triển vượt bậc chưa từng có trong lịch sử. Việc ứng dụng công nghệ thông tin trong dạy học hiện nay đang là một xu hướng của ngành giáo dục. Đây là một hướng đi mới mang lại những hiệu quả đáng kinh ngạc, góp phần mang nền giáo dục tiến xa hơn để hội nhập quốc tế. 
Nhiều năm làm công tác dạy - học bộ môn lịch sử, tôi cố gắng sử dụng, kết hợp nhiều phương pháp dạy - học trong cùng một tiết, cố gắng sưu tầm, chọn lọc để tích hợp lịch sử địa phương vào lịch sử dân tộc. Bản thân không chỉ quan tâm đến việc tạo hứng thú, phát huy năng lực học tập cho học sinh các lớp tôi phụ trách ở trường THPT Lê Lợi, mà còn tích cực tìm hiểu, nghiên cứu để ứng dụng các phần mềm phù hợp vào dạy học bộ môn lịch sử. Tôi đã chọn Ứng dụng phần mềm Thinglink vào dạy học lịch sử địa phương để làm đề tài nghiên cứu, thực nghiệm trong năm học 2021 – 2022.
5.1.1. Tác động của công nghệ thông tin đối với giáo dục
- Thay đổi mô hình giáo dục.
Nền giáo dục Việt Nam trước nay thường sử dụng mô hình chuyển giao kiến thức theo cách độc thoại giữa giáo viên với học sinh. Tuy nhiên, khi xã hội thay đổi ngày một nhanh chóng cùng với sự phát triển công nghệ vượt bậc, “Giáo dục thông minh” hay “Giáo dục 4.0” được xem là mô hình phù hợp với xu thế phát triển của thời đại hiện nay. Theo đó, mô hình này thúc đẩy hoạt động dạy và học diễn ra mọi lúc, mọi nơi, giúp cho người học có thể chủ động quyết định nội dung, phương thức học tập theo nhu cầu của bản thân.
- Thay đổi chất lượng dạy học.
Ứng dụng công nghệ thông tin trong dạy học giúp giáo viên trở nên linh hoạt hơn trong quá trình giảng dạy của mình. Thầy cô có thể tương tác với học sinh ở mọi nơi có sự hiện diện của công nghệ thông tin, không cần e ngại khoảng cách, các yếu tố khách quan khác.
Bài giảng được soạn thảo đa dạng với nhiều hình ảnh và gói gọn vào các thiết bị, tránh đi sự cồng kềnh. Thầy cô có thể lưu trữ bài giảng ở nhiều thiết bị, và dễ dàng chỉnh sửa thông tin.
Ngoài ra, ứng dụng công nghệ thông tin trong dạy học còn giúp giáo viên có thể chia sẻ bài giảng với nhiều đồng nghiệp khác, tiếp thu ý kiến đóng góp để nâng cao chất lượng. Bên cạnh đó, thầy cô còn được tìm hiểu thêm về những chuyên ngành khác như tin học, và học hỏi kỹ năng sử dụng hình ảnh, âm thanh trong thiết kế bài giảng.
- Thay đổi hình thức dạy học.
Ứng dụng công nghệ thông tin trong dạy học đã mở ra triển vọng lớn trong việc đổi mới các hình thức dạy học. Nếu trước kia giáo viên thường quan tâm nhiều đến khả năng ghi nhớ kiến thức và thực hành kỹ năng vận dụng, thì nay chú trọng đặc biệt đến phát triển năng lực sáng tạo của học sinh.
Học sinh phải nỗ lực tìm ra cách thức giải quyết bài tập thông qua việc tự tìm hiểu, học hỏi với máy tính và Internet. Chính điều này đã chuyển đổi từ “lấy giáo viên làm trung tâm” sang “lấy học sinh làm trung tâm”.
- Thay đổi phương thức quản lý giáo dục.
Công nghệ thông tin có sức mạnh thay đổi việc quản lý giáo dục thông qua các ứng dụng công nghệ thông tin theo hướng dẫn của BGD và các cơ quan có thẩm quyền. Cụ thể là tin học hóa quản lý trường học theo hướng ứng dụng các công cụ trực tuyến, công cụ quản lý của cơ quan chủ quản (quản lý giáo viên, học sinh, quản lý thi, xếp thời khóa biểu, sổ điểm điện tử, ).
Triển khai đồng bộ ứng dụng công nghệ thông tin trong quản lý hoạt động đã giúp nâng cao hiệu quả chất lượng của việc trao đổi thông tin hai chiều, giữa đơn vị quản lý và các trường, giữa lãnh đạo nhà trường và giáo viên, học sinh. Điều này ngay lập tức đem đến cách tiếp cận mới trong công tác quản lý giáo dục trường học hiện nay.
5.1.2. Tác dụng và ưu điểm của ứng dụng công nghệ thông tin trong dạy học
Ứng dụng công nghệ thông tin vào công tác dạy và học được nhiều nước trên thế giới chú trọng. Đây được xem là xu hướng tất yếu của thời đại, khi mà công nghệ thông tin phát triển vượt bậc. Nó mang lại nhiều lợi ích thiết thực và mở ra triển vọng to lớn cho nền giáo dục nước nhà. Ứng dụng công nghệ thông tin có những lợi ích sau đây:
- Cá thể hóa hoạt động dạy học.
Với các công cụ tìm kiếm thông tin như website, sách điện tử, giáo án điện tử, giáo viên và học sinh có nguồn dữ liệu kiến thức vô cùng phong phú và đa dạng. Người dạy và người học tiến hành tìm kiếm tri thức dựa theo nhu cầu, khả năng của mình.
Tùy vào nhu cầu học sinh, giáo viên có thể sử dụng các phương pháp giảng dạy thích hợp thông qua các nguồn tài nguyên số. Việc cá thể hóa hoạt động giảng dạy này góp phần làm tăng khả năng truyền tải kiến thức. Quá trình dạy và học này sẽ có sự tương tác qua lại giữa giáo viên và học sinh, giúp giáo viên có những hướng điều chỉnh hợp lý để cải thiện chất lượng dạy học.
- Truy cập tới các nguồn tri thức nhanh chóng.
Các nguồn tri thức trên internet rất đa dạng, phong phú, là nơi mà giáo viên và học sinh có thể tìm kiếm tư liệu giảng dạy và học tập dễ dàng. Các nguồn phải kể đến như: Google Search, Google Books, Scopus, Academie,
- Tăng tính tương tác, gắn kết với người học.
Công tác ứng dụng công nghệ thông tin trong dạy học có thể thực hiện trong giờ lên lớp hoặc học sinh có thể tự học trực tuyến ngay tại nhà. Giáo viên có thể sử dụng tích hợp các công cụ đa phương tiện như hình ảnh, âm thanh, video, vào nội dung bài giảng, để tăng sự phong phú, hấp dẫn. Điều này còn giúp kích thích tư duy và tính sáng tạo của học sinh, và tăng mức độ tương tác giữa giáo viên và học sinh.
Ngoài ra, khi dùng các thiết bị công nghệ như smartphone, laptop, máy tính bảng để học tại nhà, học sinh sẽ cảm thấy thoải mái và tự tin trao đổi kiến thức cùng bạn bè, thầy cô. Điều này giúp thắt chặt mối quan hệ với bạn bè, thầy cô của các em. Đây là tiền đề quan trọng để khơi gợi hứng thú học tập nơi học sinh.
- Tạo điều kiện để người học thích ứng nhanh với công nghệ trong tương lai.
Việc ứng dụng công nghệ thông tin trong dạy học giúp học sinh tiếp cận với thế giới công nghệ từ rất sớm. Nhờ đó, khơi gợi tình yêu của các em với lĩnh vực này, và là động lực để các em cố gắng chinh phục công nghệ trong tương lai. Ngoài ra, các ngành nghề hiện nay đều có sự đòi hỏi về công nghệ. Khi được tiếp cận từ sớm, người học có thể thích ứng nhanh với nó trong công việc về sau. Công nghệ còn giúp người học hoàn thiện nhiều kỹ năng mềm liên quan như: logic, tư duy phán đoán, làm việc độc lập,
- Tạo lập môi trường học tích hợp giữa offline và online.
Với việc tích hợp giữa việc học online và offline, học sinh sẽ cảm thấy thích thú hơn, giảm stress trong học tập, giúp nâng cao chất lượng dạy và học. Nhờ các biện pháp ứng dụng công nghệ thông tin trong dạy học, giáo viên có thể tổ chức giờ dạy của mình một cách linh động và sáng tạo nhất, mang đến những phút giây học tập đầy thư giãn và thú vị cho học sinh. Môi trường học tập tích hợp này còn giúp giáo viên và học sinh tiết kiệm được thời gian, công sức lẫn tiền bạc. 
- Hỗ trợ giáo viên nâng cao chất lượng bài giảng.
Công nghệ thông tin giúp nội dung bài giảng trở nên phong phú, đa dạng và hấp dẫn hơn. Với phương pháp giáo dục truyền thống, giáo viên chỉ có thể giảng bài thông qua giáo án, sách vở, phấn trắng và bảng đen, cảm giác rất tẻ nhạt và khó để khơi gợi hứng thú học tập cho học sinh. Công nghệ đã giúp loại bỏ những điều này. Với nh