Sáng kiến kinh nghiệm Ứng dụng PowerPoint thiết kế bài giảng dành cho trẻ 4 – 5 tuổi

MỤC LỤC
CHƯƠNG I: ĐẶT VẤN ĐỀ	1
Lý do chọn đề tài	1
Mục tiêu và phạm vi nghiên cứu	2
Ý nghĩa khoa học và thực tiễn của khóa luận	3
Đối tượng và phương pháp nghiên cứu	3
CHƯƠNG II: CƠ SỞ LÝ LUẬN	4
Lịch sử vấn đề nghiên cứu	4
Đặc điểm phát triển tâm lý của trẻ 4 – 5 tuổi	5
Phần mềm microsoft powerpoint	14
Những hạn chế của powerpoint khi thiết kế bài giảng	20
CHƯƠNG III: KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU	21
Các kỹ năng cần có để thiết kế bài giảng	21
Quy trình thiết kế bài giảng ứng dụng powerpoint	25
Ứng dụng powerpoint thiết kế bài giảng cho trẻ 4 – 5 tuổi	31
CHƯƠNG IV: KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ	73
Kết luận	73
Kiến nghị	74
TÀI LIỆU THAM KHẢO	76
CHƯƠNG I: ĐẶT VẤN ĐỀ
Lý do chọn đề tài
Ngày nay, công nghệ thông tin không ngừng phát triển, thâm nhập vào các lĩnh vực của đời sống và xã hội, thúc đẩy các lĩnh vực này đạt nhiều thành tựu to lớn và ý nghĩa, trong đó có lĩnh vực giáo dục. Để góp phần nâng cao chất lượng giáo dục, việc ứng dụng công nghệ thông tin trong công tác quản lý giáo dục được chú trọng. Nhờ vào ứng dụng công nghệ thông tin mà công tác quản lí giáo dục trở nên nhanh chóng và tiện lợi hơn. Trong giáo dục, việc ứng dụng công nghệ thông tin đang được đẩy mạnh, xuất phát từ văn bản chỉ đạo của Đảng và nhà nước, chỉ thị 58-CT/UW của Bộ chính trị ngày 07 tháng 10 năm 2001 về việc đẩy mạnh ứng dụng công nghệ thông tin phục vụ sự nghiệp Công nghiệp hóa và Hiện đại hóa đã chỉ rõ trọng tâm của ngành giáo dục là đào tạo nguồn nhân lực ứng dụng công nghệ thông tin và đẩy mạnh công nghệ thông tin trong công tác giáo dục. Đây chính là nhiệm vụ mà Thủ tướng Chính phủ đã giao cho ngành giáo dục. Từ đó, ngành Giáo dục không ngừng đổi mới phương pháp giảng dạy và nâng cao chất lượng giáo dục tại tất cả các bậc học. Trong đó, việc ứng dụng công nghệ thông tin trong việc giảng dạy giữ vai trò then chốt.
Ứng dụng công nghệ thông tin trong việc giảng dạy giúp cho giáo viên nâng cao khả năng sáng tạo của mình, linh hoạt hơn trong quá trình giảng dạy, không bó buộc trong khối kiến thức hiện có mà có thể tìm hiểu thêm kiến thức ở các chuyên ngành khác. Giúp cho học sinh tiếp cận phương pháp dạy học mới hấp dẫn hơn phương pháp đọc – chép truyền thống, sự tương tác giữa thầy và trò được cải thiện đáng kể, tạo được hứng thú cho trẻ qua giờ học có ứng dụng công nghệ thông tin.
Ứng dụng công nghệ thông tin trong việc giảng dạy đối với bậc học mầm non mang lại nhiều ý nghĩa cho giáo viên và trẻ. Giáo viên có thể sáng tạo ra các bài giảng điện tử qua việc khai thác, tìm kiếm nguồn tài nguyên giáo dục qua mạng vô cùng phong phú như hình ảnh, âm thanh, video sống động mà có thể tiết kiệm được thời gian cho giáo viên và chi phí cho nhà trường. Đối với trẻ, nội dung bài giảng phong phú, chân thực giúp trẻ làm quen với các hiện tượng tự nhiên, xã hội mà trẻ khó bắt gặp trong thực tế, các trò chơi tạo được sự tương tác giữa giáo viên và trẻ, tác động đến sự phát triển trí tuệ, tình cảm và quá trình hình thành nhân cách của trẻ.
Để thiết kế các bài giảng điện tử giáo viên mầm non có thể sự dụng các phần mềm tiện ích hỗ trợ như Bộ Office, Lesson Editor Violet, Paint, Converter, Kidsmart, Microsoft PowerPoint. Có rất nhiều phần mềm nhưng được sử dụng nhiều hơn vẫn là phần mềm Microsoft PowerPoint. Sở dĩ phần mềm này được sử dụng nhiều là vì có ưu thế về tính tương thích cao với hệ điều hành Windows (là hệ điều hành phổ biến trên các máy tính ở Việt Nam), khả năng hỗ trợ đa phương tiện rất mạnh, sự đa dạng về hiệu ứng, sử dụng hiệu ứng lại đơn giản, tính nhất quán trong bộ Microsoft Office giúp người đã biết sử dụng Microsoft Word dễ sử dụng PowerPoint. Cho phép giáo viên tạo và trình diễn các bài giảng điện tử phù hợp với chủ đề, mục tiêu của bài giảng và khả năng sáng tạo của giáo viên.
Có thể sử dụng phần mềm Microsoft PowerPoint thiết kế bài giảng dành cho trẻ mẫu giáo ở các độ tuổi. Tuy nhiên ở trẻ 3 – 4 tuổi, giai đoạn đầu của tuổi mẫu giáo trẻ vừa chuyển từ giai đoạn nhà trẻ sang mẫu giáo. Ở độ tuổi nhà trẻ các hoạt động vui chơi được tổ chức nhiều hơn các hoạt động học và khả năng tập trung chú ý của trẻ còn thấp rất dễ mất tập trung. Đối với trẻ 5 - 6 tuổi trẻ đã có khá nhiều kiến thức, kĩ năng đã được tiếp thu ở giai đoạn trẻ từ 3 – 5 tuổi. Có thể nhận thấy giai đoạn trẻ 4 – 5 tuổi là giai đoạn phát triển quan trọng, là cơ sở và nền tảng vững chắc cho trẻ 5 – 6 tuổi tiếp tục phát triển quá trình nhận thức của bản thân để chuẩn bị đủ hành trang về kiến thức, kĩ năng, tâm lí bước vào lớp 1 bước vào môi trường học tập mới.
Vì vậy, các bài giảng ứng dụng PowerPoint dành cho lứa tuổi 4 - 5 tuổi cần được đầu tư thiết kế, tạo ra các bài giảng phải đạt chất lượng về hình ảnh, về nội dung và hình thức trình bày để trẻ nắm vững kiến thức, kĩ năng tạo được hứng thú khi trẻ tham gia các hoạt động được tổ chức trong tiết học. Tuy nhiên có rất ít các bài giảng điện tử được giáo viên, sinh viên đưa vào công tác giảng dạy, học tập của mình.
Từ những lí do kể trên, tôi quyết định chọn nghiên cứu đề tài “Ứng dụng PowerPoint thiết kế bài giảng dành cho trẻ 4 – 5 tuổi” nhằm thiết kế các bài giảng phù hợp về nội dung giảng dạy, giúp nâng cao chất lượng trong công tác giảng dạy, sự tương tác giữa giáo viên và trẻ. Các bài giảng điện tử này có thể áp dụng vào thực tiễn cho sinh viên, giáo viên ngành Giáo dục mầm non.
Mục tiêu và phạm vi nghiên cứu
Mục tiêu nghiên cứu
Nghiên cứu đặc điểm phát triển tâm lý của trẻ 4-5 tuổi.
Phân tích ưu điểm và hạn chế của phần mềm Powerpoint trong thiết kế bài giảng dành cho trẻ 4 – 5 tuổi.
Thiết kế một số bài giảng bằng Powerpoint cho trẻ 4-5 tuổi.
Phạm vi nghiên cứu
Sử dụng phần mềm Powerpoint thiết kế bài giảng cho trẻ 4 – 5 tuổi.
Ý nghĩa khoa học và thực tiễn của khóa luận
Ý nghĩa khoa học: nâng cao hiệu quả giảng dạy của giáo viên mầm non, tạo sự tương tác cao giữa giáo viên và trẻ.
Ý nghĩa thực tiễn: các bài giảng được thiết kế phù hợp với mục tiêu và nội dung từng chủ đề, sinh viên và giáo viên trong ngành Giáo dục Mầm non có thể sử dụng những bài giảng này trong thực tiễn.
Đối tượng và phương pháp nghiên cứu
Đối tượng nghiên cứu
Phần mềm Powerpoint trong việc soạn bài giảng điện tử.
Quy trình thiết kế bài giảng cho trẻ 4 – 5 tuổi.
Phương pháp nghiên cứu
Phương pháp nghiên cứu lí luận: nghiên cứu, phân tích, khái quát hóa, hệ thống hóa các tài liệu có liên quan đến đề tài.
Phương pháp quan sát: Quan sát các hoạt động của trẻ trong lớp khi được tiếp cận và học tập qua công nghệ thông tin để nhận biết về khả năng tiếp thu và nhận thức của trẻ.
Phương pháp đàm thoại: Đàm thoại với giáo viên, với trẻ để tìm hiểu về công nghệ thông tin và việc ứng dụng công nghệ thông tin trong việc chăm sóc giáo dục.
CHƯƠNG II: CƠ SỞ LÝ LUẬN
Lịch sử vấn đề nghiên cứu
Ở nước ta, việc nâng cao chất lượng giáo dục là một vấn đề luôn được các cấp lãnh đạo quan tâm, trích Chiến lược Phát triển giáo dục 2011 – 2020 (Ban hành kèm quyết định số 711/QĐ- TTg ngày 13 tháng 6 năm 2012 của Thủ tướng Chính Phủ), “Đến năm 2020, nền giáo dục nước ta đổi mới căn bản và toàn diện theo hướng chuẩn hóa, hiện đại hóa, xã hội hóa, dân chủ hóa và hội nhập quốc tế; chất lượng giáo dục được nâng cao một cách toàn diện, gồm: giáo dục đạo đức, kỹ năng sống, năng lực sáng tạo, năng lực thực hành, năng lực ngoại ngữ và tin học; đáp ứng nhu cầu nhân lực, nhất là năng lực chất lượng cao phục vụ sự nghiệp công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước và xây dựng nền kinh tế tri thức; đảm bảo công bằng xã hội trong giáo dục và cơ hội học tập suốt đời cho mỗi người dân, từng bước hình thành xã hội học tập”, để đạt được mục tiêu chiến lược trên, chiến lược đề ra các giải pháp, trong đó giải pháp “Đổi mới nội dung, phương pháp dạy học, thi, kiểm tra và đánh giá chất lượng giáo dục” đã đề cập và nhấn mạnh vấn đề “Đẩy mạnh ứng dụng công nghệ thông tin và truyền thông trong dạy và học”.
Ứng dụng công nghệ thông tin trong dạy và học đã được áp dụng trong thực tế ở các cấp, bậc học. Từ đó, có các công trình nghiên cứu về ứng dụng công nghệ thông tin trong dạy học nhưng những nghiên cứu hầu hết ở các trường Đại học, Trung học phổ thông, Trung học cơ sở, Tiểu học. Ở trường Mầm non, vấn đề này chỉ được đề cập ở một số sáng kiến kinh nghiệm của các trường: Trần Thị Tuyết Dung, “Ứng dụng công nghệ thông tin trong bậc học mầm non” tại Trường mầm non tư thục Lê Quý Đôn – Hà Nội; Trần Thị Thanh Thủy, “Một số ứng dụng phần mềm tin học trong tổ chức các hoạt động chung cho trẻ mẫu giáo 5- 6 tuổi”, trường Mầm non Vũ Chấn; Phan Thị Mỹ Lệ, “Ứng dụng Microsoft PowerPoint trong soạn giảng bài giảng điện tử ở trường mầm non”, trường Mầm non Hướng Linh [2], [8], [4].
Và các khóa luận tốt nghiệp ở các trường Đại học: Nguyễn Thị Hồng, Trần Thị Diễm My, Tô Thị Nga, Nguyễn Thị Kim Phượng (2012), “Ứng dụng phần mềm PowerPoint vào dạy vẽ đơn giản một số loại chim cho trẻ 5 – 6 tuổi ở trường mầm non”, khóa luận tốt nghiệp, trường Đại học Sư phạm Thành phố Hồ Chí Minh; Nguyễn
Thị Thúy Linh, Nguyễn Thị Thanh Loan, Võ Thị Bích Xuân (2012), “Ứng dụng phần mềm Powerpoint để thiết kế các bài tập giúp trẻ 5 – 6 tuổi phát triển kĩ năng suy luận”, khóa luận tốt nghiệp, trường Đại học Sư phạm Thành phố Hồ Chí Minh; Nguyễn Thùy Trang (2017), “Tổ chức hoạt động cho trẻ mẫu giáo lớn làm quen với chữ cái bằng ứng dụng phần mềm Powerpoint 2010”, khóa luận tốt nghiệp, trường Đại học Sư phạm Hà Nội 2, [3], [5], [9].
Từ những công trình nghiên cứu trên, cho thấy việc ứng dụng công nghệ thông tin trong dạy học rất được chú trọng, ứng dụng Powerpoint được rất nhiều tác giả lựa chọn để nghiên cứu, nhưng nghiên cứu ứng dụng Powerpoint để thiết kế bài giảng cho trẻ mầm non chưa được nghiên cứu nhiều. Kế thừa những công trình nghiên cứu trên, tôi quyết định nghiên cứu xây dựng, thiết kế bộ bài giảng ứng dụng Powerpoint cho trẻ 4 – 5 tuổi.
Đặc điểm phát triển tâm lý của trẻ 4 – 5 tuổi
Tâm lý học trẻ em
Sự nảy sinh và phát triển ban đầu của Tâm lý học trẻ em
Vấn đề về sự hình thành và phát triển tâm lý trẻ em, một vấn đề luôn được các nhà khoa học, các nhà giáo giáo dục, các nhà tư tưởng lớn quan tâm. Sự nảy sinh vấn đề luôn bắt đầu từ những đều nhỏ nhặt trong cuộc sống có muôn vàn đều thú vị, cần tìm lời giải đáp như những biểu hiển của trẻ mới sinh ra đặt ra câu hỏi tại sao trẻ có những đặc điểm này, tại sao trẻ lại hay quấy khóc, đưa mọi thứ vào miệng hay khi nào trẻ biết đi, biết nói, có giai đoạn trẻ luôn đặt cho người lớn nhiều câu hỏi, trẻ đã trải qua những giai đoạn gì, cần làm gì để giúp trẻ phát triển về sức khỏe và trí tuệ, sự phát triển của trẻ là một điều thật kì diệu, là động lực để các nhà khoa học, giáo dục tìm hiểu và nghiên cứu.
Theo thời gian xuất hiện những tư tưởng đầu tiên về sự cần thiết phải tìm hiểu đặc điểm tâm hồn của trẻ đầu thế kỷ XVII với nhà giáo dục học Tiệp Khắc lỗi lạc I.A Cômenxki. Trong tác phẩm “Lý luận dạy học vĩ đại” và “Thế giới trông thấy trên các bức tranh” ông đã nói sự cần thiết phải xây dựng một hệ thống dạy học phù hợp với đặc điểm tầm hồn của trẻ. Tư tưởng về sự dạy học phù hợp với tự nhiên do ông khởi đầu về sau đã được nhiều nhà sư phạm trên thế giới đề cập và giải thích [11, tr.14].
Thế kỉ XVIII, J.J Rutxô, nhà triết học, nhà văn, nhà giáo dục nổi tiếng người Pháp đã nhận xét rất tinh tế về những đặc điểm tâm lý của trẻ thơ. Ông khẳng định: Trẻ em không phải là người lớn thu nhỏ lại và người lớn không phải lúc nào cũng hiểu
được trí tuệ và tình cảm độc đáo của trẻ. Lại có quan điểm khác với J.J Rutxô, nhà giáo dục học nổi tiếng người Thụy Sĩ cho rằng việc người lớn dạy trẻ em, một cách có hệ thống có ý nghĩa lớn đối với sự phát triển của trẻ em [11, tr.14].
Luôn tồn tại sự đối lập trong quan điểm của hai nhà giáo dục. Sự đấu tranh giữa hai dòng tư tưởng này là nội dung chính xuyên suốt lịch sử tâm lý học trẻ em. Một bên đề cao vai trò của những yếu tố di truyền trong sự phát triển tâm lý, nhân cách trẻ, đặc biệt là trong những phẩm chất về đạo đức và trí tuệ. Một bên khẳng định vai trò của dạy học và giáo dục, gắn dạy học và giáo dục những khả năng vô hạn trong việc hình thành và phát triển nhân cách trẻ.
Cũng thời kì này tư tưởng về vai trò mạnh mẽ của giáo dục trong sự phát triển nhân cách của trẻ em được các nhà giáo dục tiên tiến bảo vệ như V.H Tatitsev khẳng định, nguồn gốc của trí tuệ cá nhân là sự nắm vững những kinh nghiệm và tri thức của người khác được truyền bằng ngôn ngữ và văn tự đặc biệt, vì con người là sản phẩm của sự giúp đỡ của người khác với nó N.I Nôvicov một nhà chính luận nổi tiếng. Ông khẳng định rằng, sự phát triển trí tuệ, trí nhớ và những tình cảm đạo đức của trẻ được xây dựng trên sự làm quen của trẻ với những đồ vật xung quanh và bắt chước người lớn [11, tr.15].
“Thế kỉ XIX, tâm lý học trẻ em thực sự ra đời vào nửa sau thế kỷ, gắn liền với sự xâm nhập của các tư tưởng tiến hóa và di truyền học vào khoa học tâm lý. Những công trình của J.Lamac và S.Darwin có ý nghĩa rất lớn, nó làm cho con người ta chú ý tới vấn đề phát triển tâm lý, thúc đẩy các nhà tâm lý quan sát những thay đổi trong đời sống tâm lý của trẻ ở các thời kỳ khác nhau trong sự phát triển của nó” [11, tr.15].
Những quan sát trong cuộc sống thực tế về sự phát triển tâm lý, những biểu hiện của trẻ qua từng giai đoạn, ở từng độ tuổi do cha mẹ, các nhà sư phạm, giáo viên, bác sĩ được tích lũy, tống kết là tiền đề cho các nhà nghiên cứu viết nên những quyển sách về sự phát triển của trẻ.
“Nhà bác học Đức Tiđơman đã viết cuốn sách “Những quan sát về sự phát triển các năng lực tinh thần của trẻ” xuất bản năm 1787 là kết quả những quan sát của ông về sự phát triển của một đứa trẻ từ lúc sinh đến 3 tuổi. Đây là quyển sách đầu tiên về sự phát triển tâm lý trẻ em. G.T.Prâye, nhà tâm lý học Đức, đã quan sát sự phát triển của cảm giác và một số biểu hiện xúc cảm của trẻ em từ lúc mới sinh đến một năm để viết cuốn “Tâm lý trẻ thơ” (1881). Đây là một tác phẩm gây hứng thú lớn bởi sự đầy
đủ và khách quan của nó. Ngoài sự phong phú về tài liệu sự kiện, Prâye còn muốn nêu lên vai trò đáng lưu ý của di truyền và những ảnh hưởng bên ngoài trong sự phát triển cảm giác của trẻ sơ sinh” [11, tr.16].
Sau sự thành công của những quyển sách “Những quan sát về sự phát triển các năng lực tinh thần của trẻ”, “Tâm lý trẻ thơ” đã có sức ảnh hưởng lớn và tiếp theo sau đó đã có các nhật ký được xuất bản của các tác giả khác nhau. Trong tất cả các nhật ký đều có điểm chung là miêu tả của hành vi trẻ, khắc họa sự nảy sinh và phát triển tâm lý ở trẻ em nhưng ở những giai đoạn khác nhau.
Như vậy, nhờ những thành tựu của tâm lý học đại cương, tâm lý học thực nghiệm, cung cấp cho các nhà nghiên cứu những tài liệu khách quan về sự phát triển tâm lý của trẻ, những công trình nghiên cứu, tiếp tục phát triển nghiên cứu nhiều hơn nữa về lĩnh vực sự phát triển tâm lý của trẻ.
Lý luận về sự phát triển tâm lý của trẻ
Quan điểm về sự phát triển tâm lý của trẻ em
“Quan điểm duy tâm coi sự phát triển tâm lý trẻ em chỉ là sự tăng lên hoặc giảm đi về số lượng của các hiện tượng đang được phát triển mà không có sự chuyển biến về chất lượng” [11, tr.38].
Quan điểm này là sai lầm qua biểu hiệ