SKKN Định hướng khám phá, khai thác và ứng dụng trong thực tiễn kết hợp ứng dụng CNTT khi dạy nghiên cứu bài học Liên kết ion Hoá học 10

SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM
ĐỀ TÀI:
ĐỊNH HƯỚNG KHÁM PHÁ KHAI THÁC VÀ ỨNG DỤNG TRONG THỰC TIỄN KẾT HỢP ỨNG DỤNG CNTT KHI DẠY NGHIÊN CỨU BÀI HỌC “LIÊN KẾT ION” HOÁ HỌC 10.
NHẰM PHÁT TRIỂN NĂNG LỰC CHO HỌC SINH THPT
LĨNH VỰC: HOÁ HỌC
1
SỞ GD&ĐT NGHỆ AN
TRƯỜNG THPT ĐÔ LƯƠNG 2
SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM
TÊN ĐỀ TÀI:
ĐỊNH HƯỚNG KHÁM PHÁ KHAI THÁC VÀ ỨNG DỤNG TRONG THỰC TIỄN KẾT HỢP ỨNG DỤNG CNTT KHI DẠY NGHIÊN CỨU BÀI HỌC “LIÊN KẾT ION” HOÁ HỌC 10.
NHẰM PHÁT TRIỂN NĂNG LỰC CHO HỌC SINH THPT
LĨNH VỰC: HOÁ HỌC
Tác giả: Hoàng Thị Thu Hà
Tổ CM môn: Khoa học tự nhiên Năm thực hiện: 2022 - 2023
Số điện thoại: 0392899921
2
Nghệ An, tháng 04 năm 2023
MỤC LỤC
PHẦN 1: ĐẶT VẤN ĐỀ	1
Lý do chọn đề tài	1
Mục đích nghiên cứu của đề tài	2
Nhiệm vụ nghiên cứu	3
Khách thể đối tượng nghiên cứu	3
Phạm vi nghiên cứu	3
Phương pháp nghiên cứu	3
Giả thuyết khoa học	3
Những đóng góp của đề tài	3
PHẦN 2: PHẦN NỘI DUNG	5
CHƯƠNG 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN CỦA ĐỀ TÀI	5
Cơ sở li luận	5
Giáo dục khám phá và khai thác thực tiễn kết hợp CNTT	5
Bài học kiến tạo, khám phá và khai thác trong thực tiễn kết hợp CNTT	6
Cơ sở thực tiễn	7
CHƯƠNG 2: THIẾT KẾ HOẠT ĐỘNG DẠY HỌC THEO ĐỊNH HƯỚNG GIÁO DỤC KHÁM PHÁ VÀ KHAI THÁC TRONG THỰC TIỄN KẾT HỢP CNTT	9
Nội dung tiến hành trong dạy học khám phá và khai thác trong thực tiễn kết hợp CNTT	9
Kế hoạch bài dạy	9
Kế hoạch thực hiện	9
Công cụ đánh giá	9
Báo cáo sản phẩm	9
Kiểm tra kiến thức vận dụng	10
Các dự án tham khảo thiết kế bài học khám phá và khai thác trong thực tiễn kết hợp CNTT trong chương trinh hoa học lớp 10 THPT...	10
Giáo án dạy học theo “Định hướng khám phá, khai thác và ứng dụng trong thực tiễn kết hợp ứng dụng CNTT khi dạy nghiên cứu bài học " Liên kết ion " Hoá học
10. Nhằm phát triển năng lực cho học sinh THPT	10
CHƯƠNG 3: THỰC NGHIỆM SƯ PHẠM	41
Mục đích thực nghiệm	41
Tổ chức thực nghiệm	41
Nội dung thực nghiệm	41
Địa điểm, thời gian và đối tượng thực nghiệm	41
Đánh giá kết quả thực nghiệm sư phạm	42
Kết luận về thực nghiệm	44
PHẦN 1: ĐẶT VẤN ĐỀ
Lý do chọn đề tài
Sự phát triển nhanh chóng và vượt bậc của khoa học công nghệ, đặc biệt là Công nghệ truyền thông và thông tin (CNTT), đồng hành với khám phá, khai thác và ứng dụng trong thực tiễn, đã đặt ra cho giáo dục nhiều yêu cầu cấp bách. Đó là, giáo dục phải trang bị cho người học khả năng học tập suốt đời mà kỹ năng tìm kiếm thông tin, tư duy sáng tạo, phát triển năng lực cho học sinh và giải quyết vấn đề là cần thiết nhất trong thời đại số. Đây là một trong các lựa chọn ưu tiên hầu hết hệ thống giáo dục Việt Nam nói riêng và hệ thống giáo dục trên thế giới nói chung.
Trong chương trình giáo dục, trước sự nghiệp đổi mới toàn diện của đất nước, nền giáo dục nước nhà đang đóng vai trò chức năng rất quan trọng, nhằm hoạt động “ nâng cao sức mạnh trí tuệ cho thế hệ trẻ, đào tạo nhân lực, bồi dưỡng nhân tài ” để hoàn thành tốt công cuộc công nghiệp hóa - hiện đại hóa đất nước, đưa nước ta tiến kịp và hội nhập với các nước trong khu vực nói riêng và toàn cầu nói chung. Từ thực tế đó đặt ra cho nghành giáo dục và đào tạo không những có nhiệm vụ đào tạo toàn diện cho thế hệ trẻ mà phải có chức năng phát hiện, bồi dưỡng tri thức năng khiếu cho học sinh nhằm đào tạo các em trở thành những nhà khoa học mũi nhọn trong từng lĩnh vực, nhiệm vụ cấp thiết trong công tác giáo dục là định hướng, khám phá và khai thác trong thực tiễn thông qua dạy học phổ thông, qua môn hóa học là nhóm môn khoa học tự nhiên được học sinh lựa chọn theo định hướng nghề nghiệp, sở thích và năng lực của bản thân, khi áp dụng vào thực tế, tiếp cận thực tiễn qua ứng dụng thực hành, qua người tổ chức là giáo viên với vai trò hoạt động của học sinh, nhằm phát hiện vấn đề nghiên cứu, chú trọng phát triển kĩ năng, hình thành năng lực, mở rộng hệ tư duy, chiếm lĩnh kiến thức và phẩm chất của học sinh, nhằm đáp ứng yêu cầu mới, chủ động tích cực phát triển.
Trong các phương pháp dạy học đều là những hoạt động tích cực được sử dụng hiệu quả giúp môn hoá học giải quyết năng lực sở trường của trò. Hiện nay chương trình hoá học phổ thông giáo dục theo định hướng khám phá, khai thác và ứng dụng trong thực tiễn kết hợp ứng dụng CNTT, qua hoạt động thực hành, “bàn tay nặn bột” – giúp hình thành kiến thức.“dạy học dự án” – rèn luyện kĩ năng giải quyết một vấn đề trong thực tiễn. “nghiên cứu khoa học” – rèn luyện tư duy. ‘‘ứng dụng CNTT trong giáo dục’’– tạo tính thống nhất chuyên nghiệp và có hiệu quả là vấn đề đang được quan tâm hàng đầu trong các môn học, nhất là môn Hoá học, góp phần thúc đẩy giáo dục theo xu hướng tất yếu, trong giai đoạn phát triển hiện đại
Tuy nhiên trong trường THPT hiện nay việc định hướng khám phá, khai thác và ứng dụng trong thực tiễn kết hợp ứng dụng CNTT thông qua dạy học, nhằm phát triển năng lực và tự chủ cho học sinh đã và đang làm thay đổi phương pháp học, cách kiểm tra đánh giá học sinh theo hướng thiết thực phù hợp, chính xác, tạo ra một thế hệ học sinh có năng lực nhanh nhạy hơn, hướng tới cách học và tự học, năng lực hợp tác, năng lực tìm kiếm và xử lí thông tin, kỹ năng tìm kiếm thông tin, tư duy sáng tạo và giải quyết vấn đề đặc biệt năng lực sáng tạo, vận dụng kiến thức vào thực tiễn “ nghiên cứu khoa học “ theo dự án trong đời sống, yêu cầu cao mở
rộng tư duy, sáng tạo thì giáo dục định hướng khám phá, khai thác và ứng dụng trong thực tiễn kết hợp ứng dụng CNTT khi dạy nghiên cứu bài học " Liên kết ion " Hoá học 10. Nhằm phát triển năng lực cho học sinh THPT, đa dạng về mức độ đối tượng, trình độ. Học sinh có thể giải bài toán hoá học trong một thời gian ngắn, nhưng không biết giải thích các hiện tượng gần gũi cuộc sống về " Liên kết ion ". Bài tập phần này rất đa dạng và phong phú, cả về định tính lẫn định lượng, trong các đề thi đại học hiện nay có lồng ghép các câu ứng dụng thực tiễn, nhưng mới chỉ dừng lại ở học sinh ghi nhớ, nên có thể quên nhanh. Một bài tập có nhiều cách giải quyết, tuỳ thuộc từng dạng mà ta phải linh hoạt lưa chọn. Đối với bài tập " Liên kết ion ", một trong những phương pháp sử dụng nhanh gọn đó là khám phá và khai thác trong thực tiễn, nhằm hướng tới phát triển các năng lực mà học sinh cần có trong cuộc sống, vấn đề gắn kết tư duy, sáng tạo liên kết các môn học với thực tiễn-một vấn đề đang được quan tâm hiện nay.
Dạy học định hướng, khám phá và khai thác trong thực tiễn thông qua dạy nghiên cứu bài học " Liên kết ion " hoá học 10 THPT là một trong những phần quan trọng nhằm củng cố, mở rộng hệ tư duy, hình thành những kĩ năng cần thiết và cải tiến phương pháp học tập, đây là một phương pháp rất hay. Vì vậy, để giúp các em học sinh nắm chắc được giá trị thực tiễn, giá trị CNTT tôi đã nghiên cứu dẫn dắt các em khám phá, khai thác và chọn đề tài dạy học: “Định hướng khám phá, khai thác và ứng dụng trong thực tiễn kết hợp ứng dụng CNTT khi dạy nghiên cứu bài học " Liên kết ion " Hoá học 10. Nhằm phát triển năng lực cho học sinh THPT”. Với mong muốn nghiên cứu sâu, vận dụng phương pháp dạy hoc góp phần nâng cao chất lượng dạy và học theo hướng thời đại trong công nghệ số
Mục đích nghiên cứu của đề tài
Xây dựng cơ sở lí luận và cách thức lồng nội dung tổ chức các hoạt động khám phá, khai thác, trải nghiệm kết hợp CNTT với ưu thế đặc biệt làm khâu đột phá để đổi mới PPGD theo hướng tích cực chủ động sáng tạo của học sinh. với quy trình dạy học môn hoá học, chủ đề dạy học theo nội dung tích hợp vào bài học, vận dụng dạy học theo Định hướng khám phá, khai thác và ứng dụng trong thực tiễn kết hợp ứng dụng CNTT khi dạy nghiên cứu bài học " Liên kết ion " Hoá học 10. Nhằm phát triển năng lực cho học sinh THPT. Góp phần nâng cao hiệu quả dạy và học môn hoá học, cũng như phát triển năng lực của học sinh THPT.
Định hướng cho học sinh cách tìm tòi, khai thác thu thập các tài liệu liên quan đến vấn đề học bằng lĩnh vực CNTT, với những hiệu quả mà CNTT đã mang lại, đặc biệt là trong giáo dục. Rèn luyện cho học sinh kĩ năng làm việc theo nhóm một cách đồng lòng, có thể giao tiếp trao đổi với nhau ở bất cứ lúc nào, bất cứ ở đâu. Việc thường xuyên sử dụng công nghệ thông tin sẽ trang bị cho học sinh sử dụng kỹ năng tiếp cận, xử lý thông tin, giải quyết vấn đề một cách sáng tạo, từ đó hình thành năng lực hợp tác trong học tập và năng lực vận dụng kiến thức vào thực tiễn vào bài giảng hoa học 10 THPT để dạy tốt và học tốt môn hóa học.
Nhiệm vụ nghiên cứu
Nghiên cứu cơ sở li luận của việc giáo dục phát triển năng lực cho học sinh
Nghiên cứu chương trinh và sách giao khoa hoa học 10
Nghiên cứu các phương pháp và cách thức lồng nội dung tổ chức các hoạt động trải nghiệm liên môn vào nội dung bài học, vận dụng dạy học khám phá và khai thác trong thực tiễn thông qua nghiên cứu bài học “Liên kết ion” hoá học 10 THPT
Thiết kế mẫu giáo án dạy học theo định hướng quá trình khám phá và khai thác trong thực tiễn thông qua dạy nghiên cứu bài học " Liên kết ion " Hoá học 10. Nhằm phát triển năng lực cho học sinh THPT.
Khách thể đối tượng nghiên cứu
Đối tượng nghiên cứu: Bài học theo định hướng khám phá và khai thác trong thực tiễn kết hợp ứng dụng CNTT khi dạy nghiên cứu bài học " Liên kết ion " Hoá học 10. Nhằm phát triển năng lực cho học sinh THPT.
Khách thể nghiên cứu: Đề tài chủ yếu nghiên cứu ứng dụng dạy học kết hợp ứng dụng CNTT khi dạy nghiên cứu bài học " Liên kết ion " Hoá học 10. Nhằm phát triển năng lực cho học sinh THPT, thực hiện với học sinh khối lớp 10 THPT.
Phạm vi nghiên cứu
Nội dung nghiên cứu:
Không gian nghiên cứu: Trường THPT tỉnh Nghệ An, có sự phối hợp với một số giáo viên trường THPT, phủ trên cùng địa bàn, với đối tượng là học sinh khối 10.
Thời gian nghiên cứu: Từ tháng 11 năm 2021 đến tháng 4 năm 2023
Phương pháp nghiên cứu
Phương pháp nghiên cứu lý luận: Đọc và nghiên cứu các tài liệu có liên quan đến đề tài; các năng lực học sinh đạt được thông qua dạy học, định hướng quá khám phá và khai thác trong thực tiễn kết hợp ứng dụng CNTT hoá học 10 THPT
Phương pháp nghiên cứu thực tiễn: Quan sát, dự giờ, trao đổi với giáo viên và học sinh. Kết hợp kinh nghiệm thực tiễn, khảo sát tình hình phám phá khai thác thực tiễn
Giả thuyết khoa học
Trong quá trình dạy học, giáo viên xây dựng nghiên cứu bài học " Liên kết ion " Hoá học 10 THPT, theo định hướng khám phá và khai thác trong thực tiễn kết hợp ứng dụng CNTT, nhằm phát triển năng lực cho học sinh
Những đóng góp của đề tài
Về mặt lý luận: Góp phần làm sáng tỏ cơ sở lý luận về thiết kế về tổ chức các hoạt động dạy học “Định hướng khám phá, khai thác và ứng dụng trong thực tiễn kết hợp ứng dụng CNTT khi dạy nghiên cứu bài học " Liên kết ion "
Hoá học 10. Nhằm phát triển năng lực cho học sinh THPT”.
Về mặt thực tiễn: Cung cấp những giá trị cụ thể về mức độ thành công tổ chức hoạt động trải nghiệm, xây dựng được dự án học tập vào bài học theo “Định hướng khám phá, khai thác và ứng dụng trong thực tiễn kết hợp ứng dụng CNTT khi dạy nghiên cứu bài học " Liên kết ion " Hoá học 10. Nhằm phát triển năng lực cho học sinh THPT”.
PHẦN 2: PHẦN NỘI DUNG
CHƯƠNG 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN CỦA ĐỀ TÀI
Cơ sở li luận
Giáo dục khám phá và khai thác thực tiễn kết hợp CNTT
Tim hiểu chung
Giáo dục khám phá và khai thác thực tiễn kết hợp CNTT là phương thức giáo dục tich hợp theo cách tiếp cận liên môn (interdisciplinary) thông qua thực hành, ứng dụng với thực tiễn, học sinh vừa học được kiến thức khoa học, vừa học được cách vận dụng kiến thức đó vào thực tiễn, vừa truy cập Internet cũng tạo cho giáo viên và học sinh niềm say mê, hứng thú trong công việc, học tập và giảng dạy, thực hành khả năng làm việc và nghiên cứu độc lập, có thể chủ động, liên kết nhiều nguồn kiến thức, kỹ năng trong việc giảng dạy và giáo dục học sinh
Giáo dục trong bài học theo ‘“Định hướng khám phá, khai thác và ứng dụng trong thực tiễn kết hợp ứng dụng CNTT khi dạy nghiên cứu bài học " Liên kết ion " Hoá học 10. Nhằm phát triển năng lực cho học sinh THPT”. giúp các em được ứng dụng mọi vấn đề qua thực tiễn cần giải quyết liên quan đến các kiến thức khoa học, qua mạng, sách giáo khoa, thiết bị thí nghiệm, thực tiễn, thiết bị công nghệ thông tin, để chiếm lĩnh kiến thức.
Một số đặc điểm dạy học tich hợp khám phá và khai thác thực tiễn
kết hợp CNTT
Là một quan điểm dạy học, hướng tới giải quyết các vấn đề thực tiễn Là hoạt động định hướng thực hành và định hướng sản phẩm, nhằm hinh thành xúc cảm tich cực cho người học, phát triển kết hợp tri tuệ và chân tay, kiến thức và kỹ năng về CNTT.
Định hướng giải quyết vấn đề trong thực tiễn
Định hướng hoạt động thực hành và định hướng sản phẩm
Hình thành xúc cảm và thắp lửa đan mê cho người học
Điều kiện triển khai giao dục khám phá và khai thác thực tiễn kết hợp CNTT
Đảm bảo: Sự tận tình, chu đáo, kịp thời, toàn diện trong lĩnh vực giáo dục.
Hiểu biết: Hoạt động toàn diện, thống nhất về giáo dục học ‘“Định hướng khám phá, khai thác và ứng dụng trong thực tiễn kết hợp ứng dụng CNTT khi dạy nghiên cứu bài học " Liên kết ion " Hoá học 10. Nhằm phát triển năng lực cho học sinh THPT”. với hoạt động dạy học, hoạt động trải nghiệm.
Kết nối: Trường THPT, giáo dục nghề nghiệp, các trường nghiên cứu, để khai thác cho ứng dụng thực tiễn, trong các hoạt động trải nghiệm, vật chất hỗ trợ hoạt động giáo dục học theo ‘“Định hướng khám phá, khai thác và ứng dụng
trong thực tiễn kết hợp ứng dụng CNTT khi dạy nghiên cứu bài học " Liên kết ion " Hoá học 10. Nhằm phát triển năng lực cho học sinh THPT”.
Bài học khám phá và khai thác trong thực tiễn kết hợp CNTT
Tiêu chí xây dựng bài học khám phá, khai thác trong thực tiễn kết hợp CNTT:
TC 1. Bài học khám phá khai thác và ứng dụng trong thực tiễn kết hợp ứng dụng CNTT tập trung vào các vấn đề thực tiễn, hoạt động trải nghiệm.
TC 2. Bài học khám phá và khai thác và ứng dụng trong thực tiễn kết hợp ứng dụng CNTT có cấu trúc theo quy trình kĩ thuật.
TC 3. khám phá và khai thác và ứng dụng trong thực tiễn kết hợp ứng dụng CNTT dẫn dắt học sinh đến với hoạt động trải nghiệm tìm tòi kiến thức đi đôi với chiếm lĩnh kiến thức, định hướng trải nghiệm và sản phẩm thu được.
TC 4. Bài học khám phá, khai thác và ứng dụng trong thực tiễn kết hợp ứng dụng CNTT nhằm lôi cuốn học sinh vào hoạt động nhóm, đam mê nghiên cứu, áp dụng cho lộ trình trong tương lai.
TC 5. Bài học khám phá và khai thác và ứng dụng trong thực tiễn kết hợp ứng dụng CNTT nội dung chủ yếu áp dụng giáo dục mới hướng đến kinh tế tri thức khoa học với liên môn
TC 6. Tiến trình bài học khám phá và khai thác và ứng dụng trong thực tiễn kết hợp ứng dụng CNTT là một bài học đáng giá cần thiết trong học tập trải nghiệm, tích hợp: Gắn kết (Engage), Khảo sát (Explore), Giải thích (Explain), Áp dụng cụ thể (Elaborate), Đánh giá (Evaluate), khoa học (Science), Kỹ Thuật (Engineering) và Toán Học (Math).
Quy trinh xây dựng bài học khám phá, khai thác trong thực tiễn kết hợp CNTT:
Lựa chọn chủ đề bài học: Dựa vào nội dung kiến thức, chương trình môn học, gắn liền quá trình kiến thức có trong tự nhiên và sử dụng của kiến thức đó cho hoạt động trải nghiệm... để lựa chọn nghiên cứu bài học.
Xác định vấn đề cần gi