SKKN Kinh nghiệm giúp giáo viên mạnh dạn sử dụng giáo án điện tử (GAĐT) trong các tiết dạy
Thứ tư: Dù một giáo án có thiết kế sinh động, phong phú như thế nào đi nữa nhưng nếu không có máy chiếu thì nó mãi mãi cũng chỉ là một giáo án bình thường chứ không có gì khác biệt. Vì thế bên cạnh các yếu tố nêu trên giáo viên chúng ta buột phải biết cách sử dụng máy chiếu. Vấn đề này thì không có gì khó khăn cả chỉ cần biết kết nối với máy tính, điều chỉnh độ lớn, độ nét trên màn hình thì chúng ta sẽ có một bài giảng chất lượng, học sinh sẽ hào hứng hơn khi tiếp thu bài giảng của giáo viên.
Khi giảng dạy bằng GAĐT chắc chắn giáo viên cũng sẽ gặp đôi chút khó khăn với đèn chiếu (không kể đến việc mất điện) như: Không lên hình ảnh; không nhận được tín hiệu từ máy tính; hình ảnh không sắc nét; độ lớn màn hình không phù hợp… Theo cá nhân tôi để khắc phục những sự cố trên giáo viên chỉ cần trang bị cho mình một vài kiến thức cơ bản về sử dụng đèn chiếu (Projector) như sau là đủ:
Nếu đèn chiếu không lên hình ảnh ta cần kiểm tra lại kết nối với nguồn điện. Nguồn điện đã được kết nối, máy đã hoạt động nhưng không nhận được tín hiệu từ máy tính lúc này ta chỉ việc thực hiện lại khai báo trên máy tính như sau…
Tóm tắt nội dung tài liệu: SKKN Kinh nghiệm giúp giáo viên mạnh dạn sử dụng giáo án điện tử (GAĐT) trong các tiết dạy

I/ Nhận thức vấn đề: Trong thời đại của chúng ta sự bùng nổ công nghệ thông tin (CNTT) đã tác động đến công cuộc phát triển kinh tế xã hội loài người. Đảng và Nhà nước ta đã xác định rõ ý nghĩa và tầm quan trọng của CNTT, truyền thông cũng như yêu cầu đẩy mạnh ứng dụng CNTT, đào tạo nguồn nhân lực đáp ứng yêu cầu công nghiệp hóa, hiện đại hóa, mở cửa và hội nhập, hướng tới nền kinh tế tri thức. Ngày nay khi CNTT càng phát triển thì việc ứng dụng CNTT vào tất cả các lĩnh vực là một điều tất yếu, trong đó có lĩnh vực Giáo dục và Đào tạo. Trong giáo dục đào tạo CNTT được ứng dụng mạnh mẽ trong những năm gần đây như việc phát triển dự án SREM trong toàn ngành hay việc sử dụng phần mềm kế toán Misa và một số trường đã đưa tin học vào giảng dạy, học tập. Trong đó có trường tiểu học Vĩnh Tân. Tuy nhiên, so với nhu cầu thực tiễn hiện nay, việc ứng dụng CNTT vào giảng dạy ở các trường còn rất hạn chế cụ thể là việc sử dụng giáo án điện tử trong các tiết dạy. Hiện nay Bộ giáo dục và Đào tạo yêu cầu đẩy mạnh ứng dụng CNTT trong giáo dục đào tạo ở tất cả các cấp học, bậc học, ngành học. Xem CNTT như là một công cụ hỗ trợ đắc lực nhất cho đổi mới phương pháp dạy học ở các môn học. Nhưng làm thế nào để việc ứng dụng CNTT trong các tiết dạy đạt hiệu quả cao nhất? đó là một vấn đề mà không phải người giáo viên nào cũng giải quyết một cách hoàn hảo. Nhận thức được vấn đề trên tôi mạnh dạn đưa ra những ý kiến, kinh nghiệm của cá nhân mình qua việc ứng dụng CNTT trong giảng dạy, cụ thể là soạn giảng bằng giáo án điện tử (GAĐT). Kế thừa từ Sáng kiến kinh nghiệm ở năm học 2009 - 2010, qua thực tiễn giảng dạy từ đó đến nay cùng những ý kiến góp ý của đồng nghiệp tôi đã rút ra được những kinh nghiệm quý báu để bổ sung vào bản sáng kiến kinh nghiệm này. II/ Đặc điểm tình hình. 1. Thuận lợi: Ban giám hiệu nhà trường rất quan tâm đến việc ứng dụng CNTT trong giảng dạy. Thường xuyên nhắc nhỡ, động viên cán bộ giáo viên sử dụng giáo án điện tử trong các tiết dạy. Mỗi phòng học điều đã được trang bị một đèn chiếu gắn cố định ở lớp. Những năm gần đây, cứ vào đầu năm học nhà trường điều tổ chức lớp bồi dưỡng, học tập chuyên đề Internet - PowerPoint cho toàn thể giáo viên dạy lớp trong nhà trường. 2. Khó khăn: Số lượng máy tính còn hạn chế (10máy/23giáo viên dạy lớp) do vậy khi giáo viên muốn giảng dạy bằng giáo án điện tử thì phải đăng ký trước với nhà trường mới có máy tính để giảng dạy. III/ Nội dung. 1. Tên đề tài: Kinh nghiệm giúp giáo viên mạnh dạn sử dụng giáo án điện tử (GAĐT) trong các tiết dạy. 2. Những trở ngại khi sử dụng giáo án điện tử: Theo quy định của sở Giáo dục và Đào tạo thì tất cả giáo viên điều phải biết sử dụng máy vi tính và ít nhất phải có chứng chỉ A tin học. Tuy vậy có chứng chỉ A tin học, sử dụng thành thạo máy vi tính nhưng khi áp dụng soạn giáo án điện tử lại là một điều không đơn giản. Phần lớn các giáo viên ngại sử dụng GAĐT trong giảng dạy vì cho rằng sẽ tốn thời gian để chuẩn bị bài giảng. Để tạo được những hình ảnh đẹp, sống động trên các Slide đòi hỏi phải mất nhiều thời gian chuẩn bị và đây chính là điều mà giáo viên rất ái ngại. Khi sử dụng GAĐT giáo viên phải vất vả gấp nhiều lần so với cách dạy truyền thống với phấn trắng bảng đen, đó là giáo viên phải mất thời gian tìm hình ảnh minh họa, âm thanh, tư liệu dẫn chứng phù hợp với nội dung bài giảng... khi sử dụng GAĐT ngoài những kiến thức cơ bản về vi tính, sử dụng thành thạo phần mềm PowerPoint giáo viên cần phải có tính sáng tạo, tính thẩm mỹ và sự nhạy bén để tìm kiếm tư liệu phục vụ cho bài dạy và nhất là phải có niềm đam mê, vì khi có lòng đam mê thì chúng ta mới thực hiện được những việc được coi là vất vả như nêu ở trên. Chính gì những khó khăn gặp phải khi sử dụng GAĐT mà các giáo viên chủ yếu chỉ ứng dụng CNTT (Soạn GAĐT) trong các tiết thao giảng, còn ngoài ra rất ít khi sử dụng nó trong các tiết dạy thông thường. 3. Những yêu cầu cần thiết để thiết kế một giáo án điện tử: Để thiết kế được một GAĐT phục vụ cho tiết dạy, người giáo viên cần có những kiến thức cơ bản như: - Biết sử dụng máy vi tính; - Biết sử dụng phần mềm PowerPoint; - Biết truy cập Internet; - Biết cách sử dụng máy chiếu (Projector). Lý do mà tôi đưa ra các yêu cầu trên vì: Thứ nhất: Có biết cách sử dụng máy vi tính thì chúng ta mới có thể mở máy, tắt máy, chọn những chương trình làm việc thích hợp với nhu cầu của mình. Biết cách sao chép, lưu trữ, tìm kiếm tài liệu ... Thứ hai: Để tạo được một giáo án điện tử nhất thiết phải biết cách sử dụng phần mềm trình diễn PowerPoint (trong bản sáng kiến này tôi đề cập đến phần mềm PowerPoint). Đây là phần mềm có sẵn trong bộ MS Office, dùng để tạo các Slide trình diễn đa dạng trên máy tính. Nếu chỉ dừng ở mức gõ những nội dung cần thiết cộng thêm những định dạng về Font chữ, màu sắc thì có lẽ giáo viên nào cũng làm được. Nhưng nếu chỉ đơn giản thế thì chúng ta chưa thấy được hết tính năng của phần mềm này, do đó chúng ta phải biết cách sử dụng và sử dụng thành thạo thì mới phát huy được tính hiệu quả của việc ứng dụng CNTT trong giảng dạy. Từ những dòng chữ khô khan, từ những hình ảnh đơn giản được đưa vào bài giảng người giáo viên phải biết cách làm cho nó sinh động, thu hút học sinh bằng các hiệu ứng hoạt hình của phần mềm, bằng những kiểu bay, xoay, hướng di chuyển của đối tượng, tính năng liên kết các Slide... kết hợp với các kiểu âm thanh thật thú vị. + Ví Dụ: Khi dạy học sinh bài “Em yêu trường em - Ôn tên các nốt nhạc” môn Âm nhạc lớp 3. Giáo viên sử dụng GAĐT để thiết kế tên các nốt nhạc. Khi dạy, giáo viên chỉ vào nốt nhạc ở vị trí thứ 3 và yêu cầu học sinh gọi tên nốt, sau đó giáo viên click chuột vào hình nốt thứ 3 thì tên nốt sẽ xuất hiện. Với tính năng này giáo viên có thể chỉ vào bất kì hình nốt nào mà không cần phải theo thứ tự, do đó học sinh cần phải tập trung quan sát và suy đoán để có câu trả lời đúng. Từ đó giúp phát triển tư duy, sự tập trung của học sinh và các em cảm thấy hứng thú, tự tin khi gọi được đúng tên nốt theo yêu cầu. Hoặc khi ôn tập tên nốt theo hình bàn tay cũng vậy. Bắt buột học sinh phải tập trung theo dõi để biết giáo viên yêu cầu gọi tên nốt nhạc nào để trả lời cho đúng. (Cách xác định tên nốt nhạc trên bàn tay) Nhờ các tính năng của phần mềm PowerPoint giúp cho giáo viên đỡ phải ghi bảng, có nhiều thời gian hơn để hướng dẫn học sinh phát hiện kiến thức mới của bài học. Nhất là trong các giờ học toán khả năng tư duy của học sinh được tăng lên vì khoảng thời gian nghỉ giữa các bài tập được rút ngắn do chúng ta không phải ghi đề bài lên bảng. Ngoài ra giáo viên còn phải biết cách cắt, ráp những đoạn nhạc, đoạn phim để phục vụ bài dạy được sinh động hơn. Hiện nay có rất nhiều phần mềm có tính năng cắt-ráp các đoạn nhạc để giáo viên lựa chọn sử dụng. (Phần mềm cắt nhạc VCDCutter) Ví dụ: Khi dạy những bài nói về Quê hương đất nước, để tạo cho không khí lớp học sinh động hơn chúng ta sẽ chèn một đoạn nhạc (hoặc một đoạn phim) nói về quê hương cho học sinh nghe. Lúc này giáo viên phải biết cách cắt-ráp những đoạn cần thiết cho học sinh theo dõi để không ảnh hưởng đến khung thời gian của tiết dạy. Bởi nếu cho học sinh nghe cả một bài hát thì sẽ không còn thời gian để cung cấp kiến thức mới. (Thắng cảnh vịnh Hạ Long) Thứ ba: Khi sử dụng giáo án điện tử, bài dạy của chúng ta sinh động hơn so với cách dạy thông thường. Ngoài ra chúng ta còn có thể làm cho bài dạy của mình ngoài việc sinh động còn phải phong phú. Hiện tại trên Internet có rất nhiều hình ảnh có thể phục vụ cho bài giảng của chúng ta. Chính vì vậy chúng ta cần phải biết cách truy cập vào Internet tìm kiếm những thông tin, hình ảnh phù hợp với nội dung bài học, làm cho tiết dạy sinh động và phong phú hơn. Chẳng hạn khi dạy các môn học như: Lịch sử - Địa lí, bài giảng thường đi kèm với nhiều hình ảnh minh họa (lược đồ, mô tả một trận chiến, các căn cứ địa cách mạng, diện tích lãnh thổ, ...). Lúc này Internet sẽ là một người bạn hỗ trợ đắc lực cho chúng ta, hay chúng ta có thể tìm những đoạn phim tư liệu có liên quan để minh họa cho bài dạy, sẽ làm tăng thêm tính thuyết phục, tính chất thực của các sự kiện. Ví dụ: Khi dạy bài : "Bác Hồ đọc bản tuyên ngôn độc lập" môn lịch sử lớp 5. Chúng ta sẽ tìm và Downloads (trên Internet) đoạn Video-clip Bác Hồ đọc tuyên ngôn độc lập tại quảng trường Ba Đình cho học sinh theo dõi, từ những hình ảnh thật về Bác và nội dung của bản tuyên ngôn được phát ra từ chính giọng nói của Bác sẽ làm cho học sinh có cảm nhận sâu sắc hơn về tình yêu quê hương đất nước, từ đó các em có thái độ học tập tốt hơn để tìm hiểu về lịch sử nước nhà. (Bác Hồ đọc bản Tuyên ngôn Độc lập tại quảng trường Ba Đình) Bên cạnh sự hỗ trợ đắc lực đó, chúng ta còn phải có những kỹ năng nhất định về việc tinh chỉnh hình ảnh để tạo ra các ảnh theo ý muốn của mình. Chẳng hạn khi ta chèn một hình ảnh từ ngoài vào nhưng hình ảnh đó có những chi tiết thừa, không phù hợp nội dung bài học, lúc này ta phải biết cách cắt xén, tinh chỉnh để tạo được một hình ảnh đẹp mắt theo ý mình và phù hợp với nội dung bài. Thứ tư: Dù một giáo án có thiết kế sinh động, phong phú như thế nào đi nữa nhưng nếu không có máy chiếu thì nó mãi mãi cũng chỉ là một giáo án bình thường chứ không có gì khác biệt. Vì thế bên cạnh các yếu tố nêu trên giáo viên chúng ta buột phải biết cách sử dụng máy chiếu. Vấn đề này thì không có gì khó khăn cả chỉ cần biết kết nối với máy tính, điều chỉnh độ lớn, độ nét trên màn hình thì chúng ta sẽ có một bài giảng chất lượng, học sinh sẽ hào hứng hơn khi tiếp thu bài giảng của giáo viên. Khi giảng dạy bằng GAĐT chắc chắn giáo viên cũng sẽ gặp đôi chút khó khăn với đèn chiếu (không kể đến việc mất điện) như: Không lên hình ảnh; không nhận được tín hiệu từ máy tính; hình ảnh không sắc nét; độ lớn màn hình không phù hợp Theo cá nhân tôi để khắc phục những sự cố trên giáo viên chỉ cần trang bị cho mình một vài kiến thức cơ bản về sử dụng đèn chiếu (Projector) như sau là đủ: Nếu đèn chiếu không lên hình ảnh ta cần kiểm tra lại kết nối với nguồn điện. Nguồn điện đã được kết nối, máy đã hoạt động nhưng không nhận được tín hiệu từ máy tính lúc này ta chỉ việc thực hiện lại khai báo trên máy tính như sau: Đối với Windows XP: Nháy chuột phải vào vùng trống của màn hình Desktop à chọn Graphics Options à chọn Output To à chọn Intel® Dual Display Clone à chọn Monitor + Notebook. Đối với Windows 7: Nháy chuột phải vào vùng trống của màn hình Desktop à chọn Graphics Options à chọn Output To à chọn Clone Display à chọn Buil-in Display + Monitor. Nếu hình ảnh hiển thị không sắc nét, mờ, hình ảnh nhỏ ta chỉ việc điều chỉnh lại ống kính của đèn chiếu cho tới khi vừa ý. Nếu gặp trường hợp hình ảnh xuất hiện nhỏ hơn nhiều so với phông màn chiếu mặc dù đã đảm bảo khoản cách giữa đèn chiếu với phông (Chỉ xảy ra với Windows XP). Khi đó ta sẽ điều chỉnh lại độ phân giải của máy tính bằng cách: Nháy chuột phải vào vùng trống tại màn hình Desktop à chọn Properties à một hộp thoại xuất hiện Chọn Settings à Tại thẻ Settings (Screen resolution) ta kéo thanh trượt về phía trái (Less) à chọn Apply à chọn Ok. Theo tôi nếu mỗi giáo viên đều nắm được những yêu cầu cơ bản như nêu trên thì chắc chắn sẽ mạnh dạn và thường xuyên hơn, không còn e ngại khi sử dụng GAĐT để giảng dạy. Nó sẽ tạo ra một không khí học tập khác hẳn so với giờ dạy bình thường. Học sinh sẽ thoải mái hơn, phấn khởi hơn, nhớ bài lâu hơn. Kết quả giảng dạy và học tập từ đó cũng được cao hơn. 4. Lưu ý khi thực hiện giáo án điện tử: Giáo án điện tử không giống giáo án thông thường, trong giáo án điện tử không phải vấn đề nào cũng được đưa vào trong Slide để trình diễn. Nếu như thế chẳng khác gì chúng ta ghi lại những gì trong sách rồi sau đó đọc lại cho học sinh nghe, như vậy sẽ làm cho học sinh nhàm chán vì đó là những kiến thức có sẵn, giáo viên không mở rộng các kiến thức bên ngoài. Điều đó là một sai lầm khi sử dụng giáo án điện tử. Khi sử dụng giáo án điện tử chúng ta cần lưu ý: Slide là nơi chứa tên bài học, các đề mục, các cụm từ, các từ khóa hay hình ảnh minh họa... để phục vụ cho bài giảng, chứ không phải là chứa tất cả các nội dung của bài giảng. Từ những cụm từ, những từ khóa, giáo viên sẽ phân tích cho học sinh nắm được nội dung bài. Hay Slide nào cần hình ảnh giáo viên tìm hình ảnh đưa vào và giải thích, mở rộng. Khi đưa chữ vào trong Slide giáo viên cũng cần lưu ý về số lượng chữ, màu sắc và cỡ chữ trên Slide. Chữ không nên quá to cũng không quá nhỏ (cỡ chữ từ 28 đến 32). Khi trình chiếu giáo viên có nhiệm vụ giải thích, mở rộng nội dung bài học chứ không phải đọc các dòng chữ xuất hiện trên màn hình. Điều này sẽ rất khó cho giáo viên, nhất là đối với người mới làm quen với giáo án điện tử, khi đó chúng ta sẽ lúng túng vì không nhớ được Slide tiếp theo phải trình bày những vấn đề gì. Chuyện này thật đơn giản, chúng ta chỉ việc in bài giảng của mình ra giấy sau đó cứ trình chiếu đến đâu thì giảng giải, mở rộng nội dung đến đó. IV/ Bài học kinh nghiệm. Khi ứng dụng CNTT trong giảng dạy, cụ thể là sử dụng giáo án điện tử. Tôi nhận thấy thái độ và ý thức học tập của học sinh được nâng cao hơn so với cách dạy truyền thống. Qua khảo sát thực tế tại đơn vị trong năm học 2011 - 2012 khi sử dụng giáo án điện tử thì việc tiếp thu bài giảng của học sinh dễ dàng hơn, học sinh hứng thú hơn từ đó các em nhớ bài lâu hơn, kết quả học tập cũng được nâng lên. Stt Khối TSHS Xếp loại Giỏi Khá Trung bình Yếu 1 Khối 1 129 39 61 22 7 2 Khối 2 120 41 45 33 1 3 Khối 3 102 38 41 21 2 4 Khối 4 67 7 23 33 4 5 Khối 5 85 6 21 58 0 Cộng 503 131 (26.0%) 191 (38.0%) 167 (33.2%) 14 (2.8%) (Kết quả học tập của học sinh năm 2011 - 2012) Tuy nhiên nói như thế không phải giáo án điện tử là "ưu việt" mà mỗi bản thân giáo viên chúng ta cần phải biết phối hợp một cách hợp lý giữa hiện đại và truyền thống, vì theo tôi nghĩ không có phương pháp nào hoàn mỹ cả, dù là hiện đại hay truyền thống thì nó điều có những mặt mạnh và hạn chế của nó. Nếu giáo viên biết kết hợp được hai yếu tố này thì chắc chắn rằng bài giảng sẽ thành công như mong muốn. V/ Kết luận. Để việc sử dụng giáo án điện tử trong giảng dạy không còn là một trở ngại của giáo viên theo tôi chúng ta cần thực hiện những việc sau: - Về phía nhà trường: Trang bị đầy đủ máy tính, đèn chiếu cho từng lớp học để giáo viên đỡ mất thời gian cho việc chuẩn bị máy móc khi giảng dạy giáo án điện tử. Nhà trường phải tổ chức bồi dưỡng cho tất cả các giáo viên (nhất là giáo viên dạy lớp) về chuyên đề Internet-PowerPoint và cách sử dụng máy chiếu (Projector). - Về phía giáo viên: Phải có tinh thần tự học, phải tự trao dồi trình độ tin học cho bản thân để đáp ứng được yêu cầu của giáo dục trong thời đại mới. Ngoài ra các tổ khối phải thường xuyên tổ chức các buổi thao giảng bằng giáo án điện tử để nhận được những góp ý chân thành từ đồng nghiệp, qua đó từng bước nâng cao chất lượng giảng dạy bằng giáo án điện tử. Nếu làm được những việc trên, tôi tin rằng giáo viên sẽ mạnh dạn và thường xuyên sử dụng giáo án điện tử để giảng dạy hơn chứ không phải chỉ thực hiện trong các tiết thao giả
File đính kèm:
skkn_kinh_nghiem_giup_giao_vien_manh_dan_su_dung_giao_an_die.doc