SKKN Một số biện pháp ứng dụng CNTT và chuyển đổi số trong công tác quản lý và giảng dạy tại trường Tiểu học Phong Vân

ĐẶT VẤN ĐỀ
Tính cấp thiết phải tiến hành sáng kiến:
Đất nước Việt Nam đang hòa nhập và phát triển với một nền kinh tế tri thức và một xã hội công nghệ thông tin đầy thử thách. Sự phát triển như vũ bão của ngành khoa học và công nghệ đã đem lại những thành tựu to lớn trong mọi hoạt động của con người, bên cạnh sự phát triển không ngừng của khoa học công nghệ đòi hỏi con người phải đa năng, có khả năng xử lý các vấn đề phát sinh trong cuộc sống một cách nhanh chóng, có hiệu quả. Đứng trước sự phát triển mạnh mẽ của công nghệ thông tin (CNTT) và hiệu quả to lớn của nó. Nhà nước, Chính phủ và ngành giáo dục đã có các văn bản chỉ thị đối với việc ứng dụng CNTT và chuyển đổi số vào sự nghiệp công nghiệp hoá, hiện đại hoá nói chung và phát triển ngành giáo dục nói riêng.
Những năm gần đây, ngành giáo dục rất quan tâm đến việc ứng dụng CNTT vào hoạt động quản lý và giảng dạy. Việc ứng dụng CNTT trong công tác quản lí nhà trường từ hoạt động giảng dạy của giáo viên – học đến học tập của học sinh cũng dần thay đổi từ phương pháp truyền thống sang hiện đại, giúp người quản lý phát huy được khả năng tư duy, sáng tạo, sự chủ động và đạt hiệu quả. Từ mô hình quản lý các lớp học tập trung đã dần chuyển sang các mô hình trực tuyến, sử dụng công nghệ thông tin và truyền thông đễ hỗ trợ các hoạt động. Qua đó, người quản lý có thể tiếp cận tri thức mọi nơi, mọi lúc, chủ động và nhanh chóng. Sự bùng nổ về công nghệ giáo dục đã, đang và sẽ tạo ra những phương thức giáo dục phi truyền thống, thúc đẩy mạnh mẽ sự phát triển của nền giáo dục mang tính chuyển đổi sâu sắc vì con người.
Ngày 03/6/2021, Thủ tướng Chính phủ ký quyết định số 749/QĐ-TTg về việc phê duyệt “Chương trình Chuyển đổi số quốc gia đến năm 2025, định hướng đến năm 2030”. Theo đó, Giáo dục là lĩnh vực được ưu tiên chuyển đổi số thứ 2 sau lĩnh vực Y tế. Điều đó cho thấy tầm quan trọng của giáo dục và chuyển đổi số trong lĩnh vực giáo dục đóng vai trò hết sức quan trọng, không chỉ đối với ngành mà còn tác động rất lớn đối với đất nước
Ngày 25/01/2022 Quyết định 131/QĐ-TTg phê duyệt Đề án "Tăng cường ứng dụng công nghệ thông tin và chuyển đổi số (CĐS) trong giáo dục và đào tạo giai đoạn 2022-2025, định hướng đến năm 2030". Mục tiêu cụ thể của Đề án đến năm 2025, đổi mới mạnh mẽ phương thức tổ chức giáo dục, đưa dạy và học trên môi trường số trở thành hoạt động giáo dục thiết yếu, hàng ngày đối với mỗi nhà giáo, mỗi người học.
Trong Giáo dục và đào tạo CNTT và CĐS đã góp phần hiện đại hoá phương tiện, thiết bị dạy học, góp phần đổi mới phương pháp dạy học. Chuyển đổi số trong giáo dục sẽ đổi mới cách thức giảng dạy truyền thống hướng tới phổ cập hoá và cá nhân hoá dịch vụ học tập suốt đời tới từng người học. Nâng cao hiệu quả và hiệu lực của quản lý nhà nước trong lĩnh vực giáo dục và đào tạo. Với mong muốn đóng góp sức lực của mình nhằm nâng cao chất lượng giáo dục thông qua việc ứng dụng công nghệ thông tin, thực hiện công cuộc chuyển đổi số của ngành giáo dục nói chung, cũng như chuyển đổi số trong
cuộc sống xã hội, tôi đã nghiên cứu và thực hiện đề tài “Một số biện pháp ứng dụng CNTT và chuyển đổi số trong công tác quản lý và giảng dạy tại trường Tiểu học Phong Vân”. Tôi mong muốn với đề tài này, sẽ góp một phần bé nhỏ của bản thân vào việc nâng cao chất lượng giáo dục cho học sinh nói chung, học sinh trường TH Phong Vân nói riêng một cách hiệu quả nhất.
Mục tiêu của đề tài, sáng kiến.
Quản lý chất lượng giáo dục của học sinh trong giai đoạn dạy học trực tuyến và trực tiếp tại Tiểu học Phong Vân.
Tiến tới đồng bộ hóa khâu quản lí các hoạt động của nhà trường trong giai đoạn chuyển đổi số, hiện đại hóa.
Nâng cao chất lượng dạy và học của giáo viên và học sinh qua chuyển đổi số.
Đưa ra những giải pháp khắc phục, phát huy tính tích cực của chuyển đổi số trong công tác quản lí của cá nhân.
Thời gian, đối tượng, phạm vi nghiên cứu.
Thời gian nghiên cứu.
Năm học 2021-2022, Năm học 2022-2023 và năm học 2023-2024.
Đối tượng nghiên cứu.
Nghiên cứu ứng dụng CNTT, chuyển đổi số trong công tác quản lý và công tác giảng dạy tại Tiểu học Phong Vân, Ba Vì, Hà Nội.
Phạm vi nghiên cứu.
Cán bộ quản lý, giáo viên, nhân viên trong trường Tiểu học.
Nghiên cứu Gmail của trường, của PGDĐT, Zalo nhóm trong nhà trường.
Nghiên cứu hệ thống Website, kho học liệu điện tử của trường.
Nghiên cứu cơ sở dữ liệu ngành giáo dục https://csdl.moet.gov.vn
NỘI DUNG SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM
Hiện trạng việc ứng dụng công nghệ thông tin, chuyển đổi số trong công tác quản lý và giảng dạy
Vài nét về trường Tiểu học Phong Vân.
Trường Tiểu học nơi tôi công tác là một trong các trường thuộc khu vực ven sông Hồng của huyện Ba Vì. Được sự quan tâm của các cấp ủy đảng và chính quyền địa phương trường CSVC được đầu tư đồng bộ điều kiện, chất lượng dạy và học được nâng cao, nhà trường đã được cải tạo, đầu tư xây dựng CSVC. Đến nay, nhà trường đã trở thành một ngôi trường khang trang, hiện đại với 01 dãy nhà hai tầng và 02 dãy nhà ba tầng có 67 phòng gồm: Khối phòng hành chính quản trị, khối phòng học tập, khối phòng hỗ trợ học tập, khối phòng phụ trợ, khu vui chơi thể dục thể thao Các phòng học đều có máy tính, có tivi kết nối mạng thuận lợi cho việc dạy và học của nhà trường.
Trường có 37 CB,GV, NV trong đó: (Quản lý: 02 đ/c, nhân viên văn phòng: 04 đ/c, Giáo viên: 28 đ/c, HĐ 03. CBGV nhân viên đạt chuẩn trở lên, nhiệt tình trong công tác, đoàn kết và phối hợp tốt trong thực hiện nhiệm vụ.
Ưu điểm:
Trong những năm gần đây việc ứng dụng CNTT trong các nhà trường được Phong giáo dục chú trong: Kế hoạch thực hiện năm học hàng năm của Phòng giáo dục và đào tạo đều đề cập đến nhiệm vụ ứng dụng CNTT và chuyển đổi sô. Bộ phận chỉ đạo CNTT của PGDĐT đã có kế hoạch chỉ đạo cụ thể, đưa việc ứng dụng CNTT, công tác chuyển đổi số của các trường vào công tác thi đua khen thưởng.
Trường Tiểu học Phong Vân được sự quan tâm của Phòng Giáo dục Ba Vì, Đảng ủy, Chính quyền xã Phong Vân, các ban ngành, đoàn thể trong xã và nhà trường, nhất là sự phối hợp chặt chẽ giữa ban đại diện phụ huynh học sinh với nhà trường. Đội ngũ cán bộ giáo viên nhiệt tình, tâm huyết với nghề nghiệp, chăm lo công việc tập thể như việc của gia đình; có tinh thần đoàn kết và giúp đỡ nhau hoàn thành nhiệm vụ. Trường Tiểu học Phong Vân vừa được công nhận trường đạt chuẩn Quốc gia mức độ 2 (năm 2023), trường Tiểu học Phong Vân là một trong những trường có nhiều khó khăn trong công tác giáo dục, xong những năm gần đây chất lượng giáo dục của nhà trường ngày càng khởi sắc. Việc ứng dụng công nghệ thông tin và chuyển đổi số trong quản lý và dạy học cũng được đặc biệt quan tâm, từ việc xây dựng cơ sở vật chất, mua sắm thiết bị, bổ sung và sửa chữa, nắp thêm mạng Internet... ( đến tháng 4 năm 2023 tất cả các phòng học đã có máy tính, ti vi, và kết nối mạng Internet có dây, không dây cho tất cả các thiết bị trong nhà trường); Tổ chức, tham gia các chuyên đề, tập huấn các phần mềm dạy hoc , tập huấn CSDL... (100% cán bộ, GV, nhân viên tham gia tập huấn)
Nhược điểm:
Khả năng sử dụng CNTT của một số giáo viên, nhân viên gặp nhiều hạn chế dẫn đến việc phát huy ứng dụng CNTT gặp rất nhiều khó khăn.
Số hóa, xây dựng, cập nhật học liệu số, thẩm định, chia sẻ học liệu số đòi hỏi sự đầu tư lớn về nhân lực (gồm cả nhân lực quản lý và nhân lực triển khai) cũng như tài chính để đảm bảo khai thác học liệu số đạt chất lượng, đáp ứng yêu cầu học tập, nghiên cứu, tham khảo của giáo viên và học sinh. Vì vậy hiện nay, vấn đề khai thác học liệu số (như sách điện tử, thư viện điện tử, ngân hàng câu hỏi trắc nghiệm, bài giảng điện tử, phần mềm học liệu điện tử) còn mang tính tự phát, chưa thành hệ thống, khó kiểm soát chất lượng và nội dung học tập.
Chất lượng học sinh trước khi thực hiện đề tài.
Chất lượng giáo dục năm 2022-2023:
TT

Môn học
Tổng số họ sinh được đánh giá
Hoàn thành tốt
Hoàn thành
Chưa hoàn thành
SL
%
SL
%
SL
%
1
Tiếng Việt
587
321
54.7
265
45.1
1
0.2
2
Toán
587
367
62.5
218
37.2
2
0.3
3
Đạo đức
587
378
64.4
209
35.6
0

4
Tự nhiên và XH
322
208
64.6
114
35.4


5
Khoa học
265
165
62.3
99
37.3
1
0.4
6
Lịch sử và Địa lý
265
106
40.0
158
59.1
1
0.4
7
Âm nhạc
587
324
55.2
263
44.8


8
Mĩ thuật
587
328
55.9
259
44.1


9
Kỹ thuật, CN
373
246
66.0
127
34.0


10
Tin học
108
79
73.1
29
26.9


11
Thể dục (GDTC)
587
356
60.6
241
39.4


12
HĐTN
322
208
64.6
114
35.4


13
Ngoại ngữ
373
189
50.7
182
48.8
2
0.5
- Chất lượng và số lượng thi vioedu
Năm học
Số HS tham gia thi voedu cấp trường
Số HS tham gia voedu cấp huyện
Số học sinh đạt giải cấp huyện
2021-2022
60
8
05 giải trong đó có:
01 giải nhì, 01 giải ba và 03 KK.
2022-2023
115
10
07 giải trong đó có:
01 giải nhì, 03 giải ba và 03 KK.
Hiện trạng và vấn đề ứng dụng CNTT và CĐS trong quản lý và dạy học tại nhà trường.
Nhận thức của giáo viên.
Nhận thức và khả năng tiếp cận, ứng dụng các phần mềm về CNTT của một bộ phận CB,GV,NV còn hạn chế. Cụ thể:
Nhiều giáo viên, nhân viên ngại khó, ngại khổ khi tiếp cận và ứng dụng CNTT trong công việc của mình cũng như nhà trường, không muốn học hỏi và cũng không thấy được lợi ích thực sự của nó do chưa hiểu hết, trong khi đó tốn kém rất nhiều cho đầu tư ban đầu về học tập, mua máy tính, máy in, phí kết nối mạng Internet và các chi phí kèm theo. Nhà trường nhiều giáo viên tuổi cao không đáp ứng yêu cầu cho chuyển đổi số (tuổi bình quân của cán bộ giáo viên cao, 1/2 trên tổng số giáo viên của nhà trường trên 40 tuổi).
Chính từ việc giảng dạy thông qua các phần mềm, dạy trình chiếu PowerPoint Presentation... đòi hỏi người thầy giáo phải mất nhiều thời gian truy cập, học hỏi, tìm tòi các nội dung kiến thức ứng dụng vào bài dạy, điều
kiện công tác của mình. vẫn còn giáo viên ngại thay đổi.
Cơ sở hạ tầng.
Hạ tầng mạng, trang thiết bị CNTT, đường truyền, dịch vụ Internet cho nhà trường, giáo viên, học sinh ổn định, đồng bộ, nhiều gia đình học sinh có máy tính kết nối Internet.
Hệ thống máy móc mới nên vận hành tốt, đường truyền mạng không ổn định, kỹ năng xử lí của cán bộ giáo viên chưa thành thạo nên khi thực hiện không thực hiện được ý tưởng của mình làm cho hiệu quả công việc, tiết dạy thấp.
Khi lưu trữ các nội dung chưa khoa học, khó tìm kiếm, tài liệu không được mã hoá nên khi có sự cố khó khắc phục, tìm kiếm. Nhiều tính năng từ máy tính chưa được khai thác nên sử dụng còn nhiều bất cập.
Nhiệm vụ đổi mới phương pháp dạy học và công tác quản lý nhà trường lại đặt ra cho cán bộ, giáo viên yêu cầu phải sử dụng máy tính, ứng dụng CNTT trong mọi hoạt động, triển khai phần mềm quản lý trường học trực tuyến, kết nối nhà trường với phụ huynh, sử dụng sổ điểm điện tử, học bạ điện tử,...Tham gia các hệ thống CNTT như: PCGD XMC, EMIS, EQMS, triển khai quản lý hành chính điện tử; Cơ sở dữ liệu ngành Giáp dục; phần mềm phổ cập ...; Các ứng dụng: Email; Zalo ...; Các phần mềm dạy học, hội họp trực tuyến: Zoom; Teams; hoặc Google Meet trên ứng dụng Gmail... tích cực triển khai dịch vụ công trực tuyến (phục vụ phụ huynh, học sinh, giáo viên, ..); xét tuyển đầu cấp; kết nối nhà trường - phụ huynh. Sử dụng một số phần mềm thấy hiệu quả khi thực hiện nhiệm vụ đạt hiệu quả cao: tiện lợi, nhanh, khoa học và chính xác. Đặc biệt từ năm học 2023-2024, , trường Tiểu học Phong Vân đã đặt nền móng cho công cuộc chuyển đổi số bước đầu đáp ứng mục đích đề ra. Sau hai năm thực hiện, nhà trường xác định Chuyển đổi số là cơ hội lớn song cũng không ít những thách thức đặt ra cho những năm học tiếp theo.
Giải pháp thực hiện sáng kiến để giải quyết vấn đề
* Biện pháp 1: Làm tốt công tác tuyên truyền, vận động.
Người cán bộ quản lý phải thông suốt về nhận thức sự cần thiết phải ứng dụng công nghệ thông tin, chuyển đổi số trong quản lý và dạy học ở trường.
Chỉ có ứng dụng công nghệ thông tin trong quản lý và dạy học ở trường mới có thể đưa nhà trường phát triển một cách toàn diện, nâng cao được chất lượng giáo dục một cách vững chắc, đáp ứng đuợc yêu cầu hiện nay.
Bản thân người cán bộ quản lý phải nhận thức đúng đắn và có thái độ học tập, tìm hiểu, tích lũy kinh nghiệm nghiêm túc mới có thể tổ chức thực hiện thành công việc ứng dụng công nghệ thông tin trong quản lý và dạy học ở trường Tiểu học. Tránh tư tưởng ngại khó khi thấy yêu cầu quá cao, đồng thời cũng tránh tư tưởng nóng vội, khi mình chưa đủ điều kiện.
Khi nhận thức đúng và có quyết tâm thì mọi khó khăn có thể từng bước tháo gỡ và đi đến thành công.
Vân động giáo viên tự học hỏi, nâng cao trình độ tin học, ứng dụng CNTT vào công việc là một việc làm thiết thức mang tính thực tiễn, có tính hợp lý, đáp ứng nhu cầu giáo dục nên mọi người đồng tình hưởng ứng.
Mặt khác, cần làm tốt công tác tuyên truyền, vận động mọi người cùng nhận thức đúng và thực hiện: Bất cứ công việc gì nếu không có sự đồng lòng đồng sức của mọi người liên quan sẽ khó thành công. Việc ứng dụng công nghệ thông tin trong quản lý và dạy học ở trường Tiểu học là việc làm khó khăn lại càng rất cần công sức và trí tuệ của tập thể. Bởi vậy, cần làm tốt công tác vận động, tuyên truyền về sự cần thiết việc ứng dụng công nghệ thông tin trong quản lý và dạy học ở trường Tiểu học không những trong cán bộ giáo viên mà trong cả các tổ chức, các ban ngành, nhân dân, các bậc phụ huynh và học sinh.
Tuyên truyền với các đối tượng ngoài trường là tranh thủ sự ủng hộ về vật chất cũng như tinh thần, phối hợp công tác tốt hơn. Đó là công việc không thể thiếu. Tuy nhiên, các đối tượng trong trường là những người trực tiếp thực hiện càng phải được tuyên truyền tốt nhất. Khi mọi người thấy rõ sự cần thiết và lợi ích cũng như tác dụng của một trường chuẩn quốc gia thì mới tự giác, đồng lòng đồng sức tổ chức thực hiện có kết quả.
* Biện pháp 2: Xây dựng kế hoạch chỉ đạo.
Xây dựng kế hoạch là bước quan trọng có tính quyết định sự thành công hoặc thất bại của mọi công việc. Để xây dựng được kế hoạch có tính khả thi và thực hiện có hiệu quả thì phó hiệu trưởng phải là người tham mưu, cùng với Hiệu trưởng:
Nghiên cứu các Chỉ thị, Nghị quyết của Đảng, văn bản hướng dẫn thực hiện nhiệm vụ năm học của cấp trên, quy định và yêu cầu việc ứng dụng công nghệ thông tin, chuyển đổi trong quản lý và dạy học ở trường Tiểu học .
Điều tra nắm rõ tình hình, các điều kiện có liên quan đến việc ứng dụng công nghệ thông tin; chất lượng đội ngũ CBGV, nhân viên; Tình hình học tập của học sinh; Điều kiện về cơ sở vật chất, thiết bị của Nhà trường; Công tác xã hội hoá Giáo dục ở địa phương...
Sau khi nắm kỹ tình hình và các điều kiện, cần dự báo được khả năng thực hiện, các nguồn đầu tư về tài chính, tranh thủ ý kiến của tập thể để chọn những giải pháp tối ưu để đạt được kết quả cao và nhanh nhất.
* Khi xây dựng kế hoạch cần chú ý:
Bám sát với kế hoạch chỉ đạo của phòng Giáo dục, của cấp trên.
Trong các nội dung đầu tư điều kiện ứng dụng công nghệ thông tin trong quản lý và dạy học ở trường Tiểu học, nội dung nào cần được ưu tiên, nội dung nào phải tập trung các nguồn lực để có thể xây dựng thành công...
Phân công trách nhiệm cho các thành viên trong tổ CNTT từng công việc cụ thể, tránh hình thức, chung chung.
Định rõ thời gian, phải thực hiện và hoàn thành từng nội dung trong kế
hoạch, cụ thể