Tóm tắt SKKN Kinh nghiệm Ứng dụng CNTT - Phần mềm The Geometer's Sketchpad trong dạy học Toán Hình Học 9

BẢN TÓM TẮT ĐỀ TÀI
- Tên đề tài: “KINH NGHIỆM ỨNG DỤNG CNTT– PHẦN MỀM THE GEOMETER’S SKETCHPAD – TRONG DẠY HỌC TOÁN HÌNH HỌC 9”
- Họ và tên tác giả: Nguyễn Thị Ý .
- Đơn vị công tác: Trường THCS Thạnh Đức.
1/ Lý do chọn đề tài:
- Từ trước đến nay, việc dạy học hình học – nhất là hình học 9 – thông thường người dạy chỉ chú trọng việc truyền đạt kiến thức bằng lý thuyết cho học sinh mà bỏ qua hoặc đánh giá thấp mối liên hệ giữa hình vẽ, những hình ảnh thực tế và lý thuyết hình học. Một mặt, do các đối tượng hình học chương trình toán 9 thì rất khó biểu diễn và học sinh khó hình dung( hình học không gian, cung chứa góc, ). Mặt khác, nếu dùng mô hình, tranh minh họa để biểu diễn thì việc chuẩn bị cho một tiết dạy của giáo viên mất rất nhiều thời gian và công sức, hơn nữa nó làm cho việc lên lớp càng thêm nặng nề. 
- Cùng với việc đổi mới phương pháp dạy học là sự phát triển của khoa học công nghệ, nhất là công nghệ thông tin, giúp cho việc dạy học của giáo viên dễ dàng và thuận tiện hơn bao giờ hết, nếu như biết tận dụng hết ưu thế của nó. 
 - Hưởng ứng cuộc vận động “Tăng cường ứng dụng công nghệ thông tin trong dạy học và đổi mới quản lí tài chính” do Bộ Giáo dục và Đào tạo phát động.
2/ Đối tượng nghiên cứu:
Các tiết hình học 9 có sử dụng phần mềm The geometer’s sketchpad.
3/ Phạm vi nghiên cứu:
Do điều kiện thời gian, năng lực có hạn nên tôi chỉ nghiên cứu dự giờ các tiết dạy ở đơn vị.
Tham khảo ở giáo viên trường THCS Thị Trấn Bến Cầu, Trường thực nghiệm,.
4/ Phương pháp nghiên cứu:
Taøi lieäu: 
+ SGK, SGV caùc khoái 6, 7, 8, 9.
+ Một số vấn đề về đổi mới phương pháp dạy học ở trường THCS môn Toán.
 + Sự thông minh trong ứng xử sư phạm (NXB Thanh Niên)
Trong quá trình nghiên cứu tôi sử dụng các phương pháp sau: Dự giờ giáo viên, đàm thoại cùng với giáo viên và học sinh, thực hành bằng tiết dạy, đọc tài liệu, điều tra theo dõi sự thay đổi thái độ học tập của học sinh đối với môn Toán.
Nêu giả thiết khoa học:
+ Giả sử trong một tiết học hình học 9 giáo viên có sử dụng phần mềm GSP gây sự hứng thú cho học sinh thay đổi không khí căng thẳng lớp học. Đồng thời giúp học sinh hiểu sâu hơn về bài đã học.
+ Ngược lại thì tiết học sẽ vào khuôn khổ học sinh tiếp nhận bài học từng tiết giống nhau. Có những giờ học sẽ dẫn đến căng thẳng, ngán học.
5/ Đề tài đưa ra giải pháp mới:
- Giáo viên phải thật sự đầu tư chuẩn bị cho tiết dạy đạt hiệu quả.
- Để dạy tiết hình học gây hứng thú với mọi đối tượng học sinh, giáo viên cần phảm đầu tư nhiều cho tiết dạy: Những bài có nội dung khó hình thành, chọn lọc các bài tập cơ bản, xây dựng hệ thống bài tập đa dạng phù hợp với từng đối tượng học sinh và tính chất môn học, sưu tầm thêm các dạng bài mới liên quan đến kiến thức của bài học, tổ chức một số trò chơi nhỏ thích hợp giúp học sinh giảm bớt căng thẳng, đưa ra yêu cầu phù hợp với học sinh để các em chuẩn bị trước ở nhà, sử dụng hình minh họa (bằng phần mềm) thích hợp lôi cuốn học sinh. 
6/ Hiệu quả áp dụng:
Qua thực tiễn kiểm nghiệm, đề tài đã đem lại một số kết quả đáng khích lệ: Học sinh có hứng thú trong giờ học, giờ học cũng bớt căng thẳng, nhàm chán, chất lượng bộ môn được cải thiện:
Lớp
TSHS
TSHS trên TB
TSHS dưới TB
CL đầu năm 
CL KSCL giữa HK I
CL KS
HK I
CL đầu năm 
CL KSCL giữa HKI
CL KS
HK I
9a3
35
5
7
10
5
7
25
9a4
43
12
16
29
31
27
14
9a5
40
6
8
15
34
32
25
 
7/ Phạm vi áp dụng:
Với những phương pháp nêu trên, đề tài có thể áp dụng rộng rãi ở các tiết dạy hình học cũng như tiết dạy đại số của chương trình toán THCS. Không chỉ áp dụng ở trường THCS Thạnh Đức mà còn áp dụng được cho các đơn vị bạn và ở các môn khác: Vật lý, Hóa học,...
	Thạnh Đức, ngày 24 tháng 3 năm 2009
 	người thực hiện 
	Nguyễn Thị Ý 
KINH NGHIỆM: ỨNG DỤNG CÔNG NGHỆ THÔNG TIN – PHẦN MỀM THE GEOMETER’S SKETCHPAD – TRONG DẠY HỌC TOÁN HÌNH HỌC 9
— < –
I. MỞ ĐẦU
	1/. Lý do chọn đề tài: 
	Dạy học không chỉ là dạy cho học sinh kiến tạo tri thức, rèn luyện kỹ năng, kỹ xảo, phát triển năng lực mà còn bao hàm cả việc hình thành thế giới quan, nhân sinh quan, phẩm chất đạo đức, khả năng thẩm mỹ,  giúp học sinh phát triển toàn diện. Chính vì lý do đó mà ngành giáo dục chúng ta không ngừng đổi mới để đáp ứng nhu cầu phát triển chung của xã hội.
Từ trước đến nay, việc dạy học hình học – nhất là hình học 9 – thông thường người dạy chỉ chú trọng việc truyền đạt kiến thức bằng lý thuyết cho học sinh mà bỏ qua hoặc đánh giá thấp mối liên hệ giữa hình vẽ, những hình ảnh thực tế và lý thuyết hình học. Một mặt, do các đối tượng hình học chương trình toán 9 thì rất khó biểu diễn và học sinh khó hình dung( hình học không gian, cung chứa góc,). Mặt khác, nếu dùng mô hình, tranh minh họa để biểu diễn thì việc chuẩn bị cho một tiết dạy của giáo viên mất rất nhiều thời gian và công sức, hơn nữa nó làm cho việc lên lớp càng thêm nặng nề, không diễn tả hết nội dung bài học. 
Cùng với việc đổi mới phương pháp dạy học là sự phát triển của khoa học công nghệ, nhất là công nghệ thông tin, giúp cho việc dạy học của giáo viên dễ dàng và thuận tiện hơn bao giờ hết, nếu như biết tận dụng hết ưu thế của nó. Đồng thời việc sử dụng mô hình, hình ảnh trực quan trên máy tính sẽ tạo hứng thú trong học tập cho học sinh, kích thích niềm say mê khám phá của các em, bởi vì “Giá trị lớn nhất của phương tiện dạy học nằm ở sự tác động của chúng tới các giác quan, đặc biệt là thính giác, thị giác. Các nhà nghiên cứu đã tổng kết mức độ ảnh hưởng của các giác quan tới quá trình tiếp thu tri thức như: 20% qua những gì nghe được, 30 % qua nhìn được, 50 % qua nhìn và nghe” (Sách “Một số vấn đề về đổi mới phương pháp dạy học” tr.70)
 Nhận thấy điều đó nên chúng tôi tiến hành nghiên cứu và rút ra những kinh nghiệm về việc “Ứng dụng công nghệ thông tin - phần mềm The Geometer’s Sketchpad – trong dạy học Toán - Hình học 9” như là một giải pháp giúp đồng nghiệp có thêm một công cụ để hỗ trợ cho việc đổi mới phương pháp trong dạy học và hưởng ứng cuộc vận động “Tăng cường ứng dụng công nghệ thông tin trong dạy học và đổi mới quản lí tài chính” do Bộ Giáo dục và Đào tạo phát động.
2/. Đối tượng nghiên cứu: 
2.1 Đối tượng nghiên cứu:
Sử dụng phần mềm The Geometer’s Sketchpad vào các tiết hình học trong chương trình toán 9.	
2.2 Đối tượng hợp tác:
Giáo viên trong tổ và giáo viên trường bạn (Trường THCS Thị Trấn Bến Cầu, ....).
Học sinh: Lớp đang dạy:
9A3: Trung bình – yếu.
9A4: Giỏi – khá – trung bình.
9A5: Trung bình – yếu.
- Và tiến hành tìm hiểu tại các lớp: 9a1 (Trung bình), 9a2 (khá), 
3/. Phạm vi nghiên cứu:
	 Do điều kiện thời gian, năng lực và kiến thức tin học còn hạn chế nên chúng tôi chỉ nghiên cứu, dự giờ các lớp 9 trường THCS Thạnh Đức. Đồng thời chúng tôi cũng tham khảo thêm các bài dạy mẫu trên mạng Internet và các sách tham khảo về phần mềm để học hỏi thêm kinh nghiệm. 
	4/. Phương pháp nghiên cứu:
Để phục vụ cho quá trình nghiên cứu đề tài, chúng tôi tiến hành nghiên cứu các tài liệu về các phần mềm, sách giáo khoa, các sách tham khảo lớp 9 và phần mềm The Geometer’s Sketchpad 4.07 đã được Việt hóa(gọi tắt là GSP 4.07) để tiện cho việc sử dụng của giáo viên và học sinh.
Thực nghiệm: Giảng dạy mẫu một số lớp, kiểm tra thu thập thông tin về sự yêu thích cách học mới (bằng phiếu điều tra), thống kê chất lượng bài kiểm tra sau khi thực hiện đề tài tại các lớp được tiến hành nghiên cứu.
Trong quá trình nghiên cứu chúng tôi đã đặt ra giả thiết như sau: Giả sử trong một tiết học, giáo viên biết cách xây dựng nội dung bài học, biết sử dụng tốt phần mềm vẽ hình hình học bằng phần mền GSP 4.07 để giúp tiết học trở nên sinh động hơn, hứng thú hơn đối với học sinh. Trong đó học sinh là người chủ động tiếp cận kiến thức thì sẽ giúp cho học sinh không còn cảm thấy tiết học quá nặng nề, khô khan, khó hiểu; làm cho học sinh thích học hơn.
Ngược lại thì tiết học sẽ trở nên khô khan, nặng nề, học sinh cảm thấy mệt mỏi, căng thẳng, ngán học.
YYYYTYYYY
II. NỘI DUNG
Cơ sở lí luận:
1.1. Thế nào là phương pháp dạy và thủ thuật dạy:
- Phương pháp dạy học là cách thức hoạt động của giáo viên trong chỉ đạo, tổ chức các hoạt động học tập nhằm giúp học sinh chủ động đạt các mục tiêu dạy học.
- Thủ thuật dạy học: Các biện pháp đòi hỏi phải có kĩ thuật, kinh nghiệm được dùng hỗ trợ cho việc thực hiện phương pháp dạy học có hiệu quả.
Do đặc điểm bộ môn toán nên người giáo viên phải đặc biệt chú ý sử dụng các thủ thuật dạy học một cách hợp lý, nhất là các ví dụ minh họa cụ thể thực tế, hay các mô hình trực quan nhằm giúp cho tiết dạy đạt hiệu quả, nhất là các tiết học môn hình học không gian. Vậy môn Toán những đặc điểm nào?
1.2. Đặc điểm của môn toán:
Theo Ăng-ghen “Đối tượng của toán học thuần tuý là những hình dạng và những quan hệ số lượng của thế giới khách quan” (Trích theo Hoàng Chúng, 1978, tr.20), tức là đặc điểm trước nhất của toán học là tính trừu tượng cao và tính thực tiễn phổ dụng. Tính trừu tượng không phải chỉ có trong toán học mà là đặc điểm của mọi khoa học. Nhưng trong toán học, cái trừu tượng được tách ra khỏi mọi chất liệu của đối tượng, chỉ giữ lại những quan hệ số lượng dưới dạng cấu trúc mà thôi. Như vậy, toán học có tính chất trừu tượng cao độ. Sự trừu tượng hoá trong toán học diễn ra trên các bình diện khác nhau, tuy nhiên tính trừu tượng cao độ chỉ che lấp chứ không làm mất đi tính thực tiễn của toán học. Toán học có nguồn gốc thực tiễn. Số học ra đời trước hết do nhu cầu đếm. Hình học phát sinh do sự cần thiết phải đo ruộng đất bên bờ sông Nin (Ai Cập) sau những trận lụt hằng năm. Do đó toán học còn có tính phổ dụng, có thể áp dụng vào các môn học khác.
Thứ hai, cần phải nhấn mạnh tính logic và tính thực nghiệm của toán học. Khi xây dựng toán học, người ta dùng suy diễn logic, cụ thể là phương pháp tiên đề – xuất phất từ các khái niệm nguyên thuỷ và các tiên đề rồi dùng các quy tắc logic để định nghĩa các khái niệm khác và chứng minh các mệnh đề khác. Nhưng do đặc điểm lứa tuổi và yêu cầu của cấp học, bậc học, nên một số khái niệm được trình bày trong sách giáo khoa không phải là nguyên thuỷ, và thừa nhận (không chứng minh) một số mệnh đề không phải tiên đề hoặc chấp nhận một số chứng minh chưa thật chặt chẽ: Định lý Ta lét (Thuận, đảo), 
Vì vậy khi giảng dạy, người dạy phải nắm vững các đặc điểm trên của toán học và phải đảm bảo sự thống nhất giữa suy đoán và suy diễn – là một đặc điểm tư duy của toán học – nhất là khi dạy các tiết hình học. Nhằm mang lại kết quả cao nhất mà tiết dạy cần đạt. 
1.3. Vai trò và ý nghĩa của môn toán:
	Môn toán có vai trò quan trọng trong việc thực hiện mục tiêu chung của giáo dục phổ thông – phát triển nhân cách, phát triển năng lực trí tuệ, rèn luyện những đức tính, phẩm chất của người lao động (Tính cẩn thận, chính xác, tính kỷ luật, phê phán, và óc thẩm mỹ,..).
	Môn toán cung cấp vốn văn hoá toán học phổ thông một cách có hệ thống và tương đối hoàn chỉnh.
	Ngoài ra, môn Toán còn là công cụ giúp cho việc dạy và học các môn học khác.
Do đó người dạy cần phải đảm bảo cung cấp cho học sinh đầy đủ các kiến thức cơ bản, trọng tâm của chương trình, phải giúp học sinh thấy được vai trò và ý nghĩa quan trọng của môn toán trong cuộc sống cũng như đối với những môn học khác. Vì vậy, khi dạy các tiết hình học, nhất là các tiết hình học giải tích, hình học không gian, giáo viên cần xây dựng bài học một cách hệ thống, khoa học đảm bảo cung cấp đầy đủ cho học sinh các kỹ năng cơ bản mà mục tiêu đặt ra; cũng như phải củng cố khắc sâu cho học sinh những kiến thức trọng tâm đã học và giúp các em tưởng tượng được hình ảnh trong không gian của các đối tượng trong bài học. Đây là một việc không dễ dàng thực hiện được do trình độ, tâm lý của từng học sinh trong một lớp không giống nhau. 
2. Cơ sở thực tiễn:
2.1. Thực tiễn vấn đề:
Theo yêu cầu đổi mới phương pháp, lấy học sinh làm trung tâm cho mọi hoạt động. Các em phải là người chủ động khám phá và tái hiện lại kiến thức dưới sự dìu dắt của giáo viên, nên đòi hỏi giáo viên phải hướng dẫn học sinh cách học và cách tự nghiên cứu cho phù hợp. Tuy nhiên trong thời gian 1 tiết, để dạy 1 bài hình học chứa toàn những khái niệm, tính chất trừu tượng không sử dụng phần mềm hỗ trợ thì học sinh sẽ rất khó tiếp thu, giờ học dễ gây nhàm chán đối với học sinh.
Hiện nay, công nghệ thông tin đang phát triển mạnh mẽ tạo điều kiện thuận lợi cho việc đổi mới phương pháp giảng dạy, nhất là việc xây dựng các mô hình, hình vẽ trực quan cho các bài học, nhằm giúp cho tiết học sinh động, thú vị hơn và tiết dạy của giáo viên bớt nặng nề, khô khan.
	2.1. Sự cần thiết của vấn đề:
Chúng ta đều thấy: Kích thích sự hứng thú để học sinh yêu thích học tập bộ môn là một yếu tố không kém phần quan trọng trong việc dạy học, là mục tiêu mà bất kỳ người thầy người cô nào cũng mong muốn đạt tới. 
Trình độ nhận thức của các em học sinh trong một lớp học thực tế không bằng nhau. Có những em học rất tốt, rất khá, giỏi môn toán, có khả năng tư duy trừu tượng cao, tiếp thu nhanh những gì giáo viên cung cấp. Bên cạnh đó, cũng có những em tiếp thu rất chậm. Cho nên khi dạy tiết hình học, nhất là hình học không gian, hình học quỹ tích người thầy phải tìm cách lôi cuốn tất cả các em, làm cho các em thấy được cái hay, sự cần thiết và những lợi ích của môn toán trong cuộc sống cũng như đối với các môn học. Đồng thời, người thầy cần phải giúp các em phát triển khả năng tưởng tượng và biết “tương tựa hóa”, “khái quát hóa” một vấn đề toán học hay thực tiễn cuộc sống thông qua bài dạy của mình.
3. Nội dung vấn đề: 
	3.1. Vấn đề đặt ra:
- Dạy các kiến thức toán hình học như thế nào để các em nắm được và khắc sâu các khái niệm và hình dung được những hình ảnh thực tế, những ứng dụng của các khái niệm, tính chất đó?
- Ứng dụng phần mềm GSP 4.07 như thế nào trong tiết dạy toán hình học 9?
- Khi sử dụng phần mềm GSP 4.07 cần chú ý những gì?
- Học sinh cần làm gì để tiết học đạt được hiệu quả cao nhất?
3.2. Khảo sát thực tế:
a. Thực tế giảng dạy của giáo viên: 
Trong nhiều năm qua, khi dạy hình học, giáo viên luôn chú ý xây dựng một tiết học sinh động, tạo hứng thú cho học sinh bằng cách lấy những ví dụ, những mô hình, những ứng dụng, hình ảnh thực tế. Từ năm học 2008 – 2009 khi thực hiện đổi mới phương pháp dạy học và hưởng ứng phong trào xây dựng “Trường học thân thiện, học sinh tích cực” và “Tăng cường ứng dụng công nghệ thô